De scheidsrechter heb het gedaan

Pinantie. Pinantie!

De uitslag van een voetbalwedstrijd valt niet vooraf te bepalen. Daarom kun je er ook op wedden. Het verloop van de match tegen Engeland had niemand van te voren kunnen verzinnen: een winnende goal in blessuretijd vlak voor het einde.

Veel fiducie had ik meteen al niet in die halve finale. Het is een ramp als je zoals Xavi Simons in de zevende minuut al de keeper van de tegenstander het nakijken geeft. “Nothing so focuses the mind as the prospect of being hanged”, zei Mark Twain al. Het Engelse team begreep meteen dat het erop was of eronder. De rest van de eerste helft speelde zich dan ook grotendeels op de Nederlandse kant van het veld af. Ik volgde de wedstrijd in een theaterzaal waar net een nuttige bijeenkomst over het komend stadsjubileum had plaats gevonden. Naast mij zat Alberto da Moreno, zanger van het klassieke lied. Hij wond zich steeds op over het feit dat Engelse spelers vrij stonden zoals hij het formuleerde. Ook zag ik het incident dat tot de noodlottige penalty leidde waarna de Engelsen er helemaal stevig in gingen. In de rust presenteerde de gemeente bitterballen. Ik liet de tweede helft aan mij voorbijgaan en we wandelden door een noodlotszwangere schemering naar huis.

Als kind al verbaasde ik mij over het gedurig gedoe met een bal tijdens het speelkwartier en mij kwam een kreet van meer dan zestig jaren her weer voor de geest. Alsof hij nu opnieuw geslaakt werd. “Pinantie. Pinantie. So, da’s pinantie.”

Toen Xavi Simons zijn  goal zette, benaderde toon en stijl van de NOS-commentator de persoonsverheerlijking. Het leek wel of hij de binnenkomst van Stalin moest verslaan op de Russische televisie van weleer. Daarna vlakte het commentaar snel af zo dat recensenten de Nederlandse verslaggevers gebrek aan poëzie en gevoel voor theater verweten. Hoe dan ook, met de verering van Oranje was het ineens gedaan.

Ten slotte wonnen de Engelsen met die goal in blessuretijd. Het is een wonder. Het zal aanleiding tot legendevorming geven. Voetbal – zo bleek weer – is deels een behendigheidsspel maar deels zeer ook gokken. Die goal was eerder een kwestie van toevallig op de juiste plaats zijn met toevallig dat gat voor je neus dan van sportieve genialiteit. Zo gaat het altijd. Trouwens, het geluk is met de dommen.

Er waren nog meer winnaars op het veld: Qatar Arways, de Chinese elektrische auto Byd, een of andere betaalapp en Hisense. Steeds projecteerde dit bedrijf een leuze die achteraf voor Oranje pijnlijk zou blijken: never settle for no.2 globally. Het is een wereldspeler op het gebied van televisies en witgoed. Het hoofdkantoor staat in Qingdao.

Na de nederlaag, die de Nederlandse aanvoerder Virgil van Dijk “heel veel pijn deed”, zoals hij tegen een gretige verslaggever van de NPO vertelde, ging het steeds over de schuldvraag.

De schuldvraag. Er kwam een soort consensus tot stand: de scheidsrechter heb het gedaan. Het was helemaal geen pinantie. Hij heb verkeerd op de VAR gekeken. Op de Vlaamse televisie verklaarde Youri Mulder dat in gevallen als deze Duitse scheidsrechters altijd een penalty toekenden. Hij had dat in zijn tijd bij de Bundesliga vaak genoeg meegemaakt. Maar dat verklonk in de vaderlandse verongelijktheid.

Er was iets gevonden om de nederlaag voor onrechtvaardig te verklaren. Dit gebeuren had niet mogen plaatsvinden. In de politiek heeft men zich aangeleerd niet op “als dan”-vragen in te gaan maar in de wereld van het voetbal is deze benadering nog steeds springlevend. Het voedt de spijt, de gevoelens van wrok en de rancune. De Engelsen hebben hun overwinning eigenlijk niet verdiend.

Dit soort reacties op de domme pech van woensdagavond is tekenend voor de stemming in het land. Het is deze geest die ons het huidige kabinet heeft bezorgd. Wilders, Van der Plas en uiteindelijk ook Omtzigt danken hun positie aan het gevoel bij de kiezers dat anderen er met de poet vandoor gaan terwijl zij het nakijken hebben. Het was geen pinantie. Toch moeten ze de gevolgen dragen. En daarom stemden ze op kandidaten die beloven de andere, de schuldigen, de scheidsrechters die niet eens goed op een VAR kunnen kijken, de bedervers in het algemeen eens een poepie te laten ruiken.

Oranje heeft verloren omdat het vroeg in de wedstrijd al bij de tegenstanders misschien door hen zelf wel onvermoede krachten heeft los gemaakt. Zo is het en niet anders. Als we niet verder komen dan rancuneus mopperen op een door ons zelf aangewezen zondebok, dan komen we nooit verder. Niet met het voetbal. Niet met het land. We worden trouwens toch door Hisense en Byd weggespeeld.

Naschrift. Skank brengt hier het prachtige Cade Penalty van Jorge ben Jor. Het lied stamt al uit de jaren zestig. Sleutelzinnen: waar blijft de penalty? Waarom krijgen de mensen die niet in de eerste helft?

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke opinie mag verdwijnen en de affaire rond het groninger aardgas evenmin ook al is de laatste put nu dicht. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk na de verkiezingen