De schoonheid van gewoonheid: iedereen verdient een plek in de kunst

Afgelopen weekend ontstond commotie nadat Rosanne Hertzberger in NRC schreef over het nieuwe standbeeld van Thomas Price. Het imposante bronzen beeld van een vrouw staat voor het Centraal Station in Rotterdam. Ze draagt Nikes, een trainingsbroek en heeft haar haar in een knot. Hertzberger vermoedt dat ze een Antilliaanse of Surinaamse achtergrond heeft. Met haar column laat Hertzberger zien dat haar kunstvisie enkele decennia geleden is blijven hangen.

Het beeld zou namelijk een ‘belediging’ zijn ‘voor mensen die wél heldendaden verrichten’. Aldus het belangrijkste argument van een relaas dat wel erg reactionair ruikt. Het standbeeld is onverdiend. Deze vrouw is ‘gewoontjes’ en heeft ‘niets bijzonders gepresteerd’. Hertzberger haalt het thema "we're all kings and queens" van Rotterdamse Koningsdag aan. Haar ongeloof druipt van de regels als ze schrijft dat ‘gewone mensen’ een sjerp kregen en daarmee werden geportretteerd. Het moge duidelijk zijn: deze lof moet je eerst maar eens verdienen meisje!

Tja, verdient een normaal iemand een plekje op de sokkel? Is de gewone vrouw de penseelstreken waard van een schilder? Voorbeelden uit de kunstgeschiedenis zouden toch aan moeten tonen dat de argumenten van Hertzberg enkele decennia te laat komen. De ontheiliging van de kunst kan teruggevoerd worden naar de Italiaanse barokschilder Caravaggio. Hij schilderde weliswaar nog het goddelijke, maar gebruikte daar alledaagse mensen voor. Berucht is zijn prachtige schilderij Madonna dei Pellegrini, omdat we Maria afgebeeld zien met blote voeten. Hoe volks wil je het hebben! Nog erger werd de kritiek, toen bekend werd dat een prostituee model had gestaan. Onmogelijk dat zo iemand het verdient om zich even de heiligste vrouw der vrouwen te voelen.

En wat te denken van een van de grootste schilders van ons land? Vincent van Gogh die onvermoeibaar was in het schilderen van boeren, ploegers en prostituees. Van Gogh liet zien dat elk individu, hoe gemarginaliseerd ook, een grote schoonheid bezit. Een van de vele hoogtepunten is De Zaaier. Het schilderij van een alledaagse boer, ‘gewoontjes’ zou Hertzberger erover zeggen, maar hoe heilig en groots geschilderd.

In Nederland hebben we al meneer Jacques, het bekende bronzen standbeeld dat sinds 1961 te vinden is bij het Kröller-Müller Museum. Het doel van de kunstenaar, Oswald Wenckebach, was om een beeld van de "gewone man" te creëren, iemand die je zomaar op straat in de jaren '50 kon tegenkomen. Nu hebben we in Nederland ook het beeld van de Vrouw op de Nikes. Een gewone vrouw die je zomaar tegen het lijf loopt in de metro.

Een verrijking voor ons cultureel erfgoed en voor alle verschillende mensen die dat samen tot een geheel maken. Zoals de stadsdichter van Rotterdam, Elfie Tromp, het prachtig omschreef bij de opening: “(…) ook zonder insigne of helm, is een mens het eren waard (…)”. Dit standbeeld is een viering van gewoonheid en daarmee een erkenning van de waarde van ieder individu.