De schuld van links

Toch is het opvallend hoe hardnekkig het beeld is dat links overal de touwtjes in handen zou hebben.

Er is een bijzonder fenomeen gaande in het publieke debat: hoe groter de chaos, hoe sneller de vinger naar links wijst. Of het nu gaat om klimaatbeleid, immigratie, woningnood, onderwijskwalen of ‘woke gedram’—de schuldige is steevast die ene ongrijpbare figuur: de linkse elite. Als we sommige opiniemakers mogen geloven, zou de samenleving zonder deze groep een stuk gezelliger, veiliger en normaler zijn.

Maar wie is dat eigenlijk, die linkse elite?
Het is een wonderlijk gezelschap. Soms bestaat het uit docenten die leerlingen proberen te leren over slavernij en gender. Dan weer uit journalisten van kwaliteitsmedia die ‘het volk niet meer begrijpen’. Of uit ambtenaren in beleidskamers die dromen van elektrische auto’s, warmtepompen en multiculturele harmonie. Kortom: mensen die men niet kent, maar die wel invloed zouden hebben op ons dagelijks leven—vaak zonder ooit democratisch gekozen te zijn.

En dat wringt
Want de term linkse elite is geen beschrijving, maar een beschuldiging. Het is een frame dat zegt: “jullie snappen ons niet, maar jullie bepalen wel de regels.” Het is de echo van een breder sentiment: het gevoel buitengesloten te zijn van beslissingen die wel grote gevolgen hebben.

Mensen hebben zorgen over migratie, koopkracht, veiligheid en identiteit. Als ze het gevoel hebben dat die zorgen worden weggewuifd, groeit het wantrouwen. Niet alleen richting ‘links’, maar richting alles wat met instituties te maken heeft.

Toch is het opvallend hoe hardnekkig het beeld is dat links overal de touwtjes in handen zou hebben. In werkelijkheid zijn het in Nederland al jaren gematigde of rechtse partijen die regeren.

Linkse partijen zijn vaker splinterend dan sturend. Maar het gaat al lang niet meer om macht in formele zin. Het gaat om culturele invloed. En juist op het terrein van media, onderwijs en kunst zijn progressieve geluiden inderdaad vaak de norm.

Die culturele dominantie werkt als een rode lap op populistisch rechts. Daar ontstaat het idee dat ‘woke’ links alles vergiftigt wat authentiek is: tradities, taal, trots op het land. Vanuit dat gevoel wordt links niet bekritiseerd, maar gedemoniseerd. De activistische jongere wordt "links tuig", de onderzoeker "klimaatgekkie", de schrijver "deugmens".

Maar zodra we van kritiek een karikatuur maken, verliezen we het zicht op de werkelijkheid.

Links is geen heilig blok dat de samenleving van bovenaf bestuurt. Net zo min als rechts een haatdragende massa is die alleen maar wil teruggrijpen naar een mythisch verleden. We zijn een land van nuance, dat zichzelf verliest in polarisatie.

Misschien moeten we eens ophouden met elkaar de schuld te geven. En beginnen met het stellen van betere vragen: Wat zijn de zorgen van mensen die zich ongehoord voelen? Waaromwantrouwen ze media en politiek? En hoe komen we samen verder, zonder dat we telkens naar elkaar schreeuwen?

Is het de schuld van links? Nee! De schuld van simplificatie.

"In deze wereld haten mensen die haat ontmoeten. Maar haat wordt nooit door haat gestopt — haat wordt gestopt door liefde. Dat is de eeuwige wet."
(Dhammapada, vers 5)