De slachtoffers van het toeslagenschandaal kunnen de politiek een lesje leren over 'rechtsstatelijkheid'

De gelaten wijze waarop zij het onrecht, de willlekeur en het gekoeioneer van kleine handhaafklootzakjes over zich heen laten gaan is bewonderenswaardig.

De afgelopen maanden had in Den Haag iedereen de mond vol over "rechtsstatelijkheid". Het rapport van de enquêtecommisssie Fraudebeleid en Dienstverlening laat op ontroerende wijze zien hoe dit begrip leeft bij de slachtoffers van het toeslagenschandaal. Zij werden op de manier van Poetin aangepakt door een genadeloze overheid, die voorbeelden wil stellen. Toch willen zij tot op de huidige dag geloven dat dit geen standaardbehandeling was maar een ontsporing die kan worden rechtgezet. Ze beklagen zich over hun lot. Ze begrijpen niet waarom de Raad van State weigert naar hen te luisteren.

In het rapport komt het gedicht voor van een jeugdig slachtoffer, Milton Moreira Moreno. Het luidt als volgt:

Onze bewustwording is vernietigd
Het is niet oké om als fraudeur bestempeld te worden!
Het is niet oké om in armoede te leven!
Het is niet oké om geen geld te hebben!
Het is niet oké om geen verjaardagen, Suikerfeest en vele andere heilige feestdagen te vieren!
Het is niet oké om geen geboorte mee te maken of afscheid van je dierbaren te mogen nemen!
Het is niet oké als een vreemde je huis binnenkomt en prijzen op je bezittingen zet!
Het is niet oké om naar school te lopen!
Het is niet oké als je uit de auto van je moeder wordt gezet en dat je naar huis mag lopen!
Het is niet oké dat je moeder werkt en blijft werken zonder vooruitzicht!
Het is niet oké om zwijggeld te krijgen!
Het is niet oké dat de slager zijn eigen vlees keurt!
Het is niet oké dat mensen met een bepaalde functie niet veroordeeld worden voor hun misdaden!
Het is niet oké dat wij moeten bewijzen dat wij slachtoffers zijn!
Het is niet oké om alles maar te accepteren!
Het is niet oké om stil te blijven!
Het is niet oké!
Het zal nooit oké zijn om gediscrimineerd te worden of racistisch veroordeeld te worden door de Staat die ons hoort te beschermen!
Het is niet oké dat ze zwijggeld geven om hun gemoedsrust te kopen!
Het is pas oké als er aan mij wordt gevraagd hoe ik me voel!
Het is pas oké, een fijne plek te hebben om elkaar te ontmoeten in mijn eigen woonplaats of de plaats waar het allemaal is begonnen.
Het is oké om mij safe te voelen, samen met mijn medemens.
Het is niet oké om alles maar te accepteren!
Het is niet oké om stil te blijven ik heb ook een stem! Wij allemaal.
Het is pas oké als ik zelf mag beslissen over mijn leven!!!
OKE!!

Hieruit blijkt een inzicht in wat een rechtstaat is en moet zijn, waar menig Kamerlid het nodige van kan leren. Wij zien verdriet en verontwaardiging maar op geen enkele wijze woede of wraakzucht. De gelaten wijze waarop de slachtoffers van de toeslagenaffaire het onrecht, de willekeur en het gekoeioneer van kleine handhaafklootzakjes over zich heen laten gaan is bewonderenswaardig. Bij Jan en Alleman gaan tegenwoordig voor de deur vuurwerkbommen af. Bij belastingkantoren is dat nog geen enkele keer gebeurd. Nooit zijn incasso-medewerkers, beoordelaars of deurwaarders gedoxt, bedreigd of met een honkbalknuppel begroet. Dat komt door het grote gevoel voor rechtsstatelijkheid van de slachtoffers. Dat kan niet anders.

Inmiddels blijkt uit de afwikkeling van het schandaal dat de mentaliteit van de staat niet is veranderd. Daarover sprak Renske Leijten maandagochtend nog behartenswaardige woorden op NPO Radio 1. In deze praktijk zal het rapport ondanks de vlammende titel "Blind voor mens en Recht" geen verandering in brengen. De onderhandelaars en de politieke leiders en de Kamerleden zullen die term dankbaar in hun jargon opnemen. Ondertussen zien mensen met ogen in hun kop nieuwe schandalen opdoemen. Ook zal de staat doorgaan met nooit zijn verlies te nemen maar tegen individuele burgers door blijven procederen tot het bittere einde.

Rest ons slechts het gedicht van Milton Moreira Moreno zoveel mogelijk te verspreiden zodat het niet begraven raakt in de paperassen en de databestanden van het Rijk.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de politieke podcast van Han van der Hors en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: een extraparlementair kabinet.