De staat moet Damen Shipyards geen 270 miljoen euro geven maar de aandelen kopen voor 2 euro

Damen wordt beschuldigd van ongeoorloofde contacten met Rusland. Daar wil de regering marineschepen laten bouwen. Wat kan er in hemelsnaam misgaan?

De Tweede Kamer komt ervoor terug van reces: er moet even €270 miljoen aan belastinggeld overbruggingskrediet worden overgemaakt naar Damen Shipyard. Anders gaat dit conglomeraat scheepswerven failliet. We hebben dit bedrijf de komende decennia hard nodig om opdrachten van defensie uit te voeren.

Tot voor een paar jaar behoorde Damen tot de parels aan de kroon van Nederland maakland. Na de ondergang van de traditionele scheepsbouw in de jaren zeventig en tachtig, had topman Kommer Damen veel van wat nog restte overgenomen en tot nieuwe bloei gebracht. Daaronder waren vijvoorbeeld De Schelde in Vlissingen en Wilton Fijenoord in Schiedam  Dat waren ooit iconische werven.

Het hoofdkantoor bevindt zich in Gorcum, waar de gebroeders Jan en Willem Damen in 1927 hun werf oprichtten. Tegenwoordig werken er 12.000 menseen.

Hoe komt het dat er onder de huidige directie zo'n zootje van is gemaakt? Damen haalde in Duitsland de order binnen voor de bouw van zes marinefregatten, die samen met werven in dat land moesten worden gebouwd. Prijs: €7 miljard. Dat blijkt te zware kost. De Duitse partners kunnen al een hele tijd niet verder. Het schijnt zoals zo vaak in deze tijd om een software probleem te draaien. Daarom wil Duitsland niet langer betalen.

De Duitse fregatten zijn niet het enige probleem. Het internationaal opererende Damen concern is verwikkeld in allerlei corruptie-affaires. In menig land zijn personen die de definitieve handtekening onder een opdracht zetten, niet alleen met argumenten en gunstige leveringsvoorwaarden te overtuigen. Ze willen er ook zelf iets aan overhouden. Damen wordt ervan beschuldigd daarin mee te gaan.

Dat is nog niet het ergste. Het wervenconglomeraat wordt er ook van verdacht ondanks de sancties toch aan Rusland geleverd te hebben. Het gaat dan onder meer om technologie.

De Tweede Kamer wordt dus gevraagd even €270 miljoen uit te keren aan een bedrijf dat ook na het uitbreken van de oorlog met Oekraïne de goede betrekkingen met het land van Poetin een tijd lang handhaafde.

Ja, juist dát bedrijf hebben we nodig voor onze defensie-industrie. Daar gaan we onze hoogst geheime en geavanceerde maritieme strijdmiddelen laten bouwen. Daar komen de technologie, de tekeningen en de geheime wapensystemen te liggen. Bij dat bedrijf. Nee, daar is dat alles veilig. Je kunt er zeker van zijn dat bij Damen geen Russen meekijken, laat staan de Chinezen. Dat heeft de geschiedenis van dit bedrijf bewezen. Wat kan daar nou in hemelsnaam misgaan?

Als de Raad van Bestuur, bestaande uit Arnout Damen, Robert Suhlmann en Jan Wim Dekker iets bewezen heeft, dan is het wel dat zijn bedrijf de bouw van grote marineopdrachten niet aankan en dat militaire geheimen niet veilig zijn in een omgeving waar men altijd zo vriendelijk is geweest voor de Russen. Blijkbaar heeft de Raad van Commissarissen nooit ingegrepen. Daarin zetelen de grand old man van het bedrijf Kommer Damen, Annelies Damen en Henk Rottinghuis.

Damen dient vanzelfsprekend gered te worden. Maar niet door een douceur van €270 miljoen als beloning voor wanbeleid.

Een verwantwoordelijke overheid koopt dit bijna failliete scheepsbouwconglomeraat voor laten we zeggen €2. Uiteraard neemt ze alle schulden en verplichtingen over. Daarna krijgt Damen de status van een onderneming als de Nederlandse Spoorwegen of de vroegere Hoogovens, voor die in handen van Tata Steel vielen: het wordt een bedrijf waarvan de aandelen voor honderd procent in handen zijn van de overheid.

Vervolgens wordt er onder een nieuwe zaakkundige directie schoon schip gemaakt. Damen is inderdaad essentieel voor de Europese defensie-industrie. Het is van strategisch belang dat de overheid dan uiteindelijk het laatste woord heeft.

Op de laatste NAVO top is immers besloten dat de lidstaten honderden miljarden euro's gaan uitgeven aan militaire hardware. Dat is de kat op het spek binden. Onder leiding van de geniale Donald Trump is daar de basis gelegd voor een prijsopdrijving die zijn weerga in de wereldgeschiedenis niet zal kennen.

Een staatsbedrjif kan de overheid niet chanteren zoals farmareuzen dat doen met hun peperdure kankermedicijnen.

Het ziet er niet naar uit dat het zo gaat lopen. De Kamerleden, die anders doodvallen op een cent als het over bijstandsgerechtigden gaat, zullen die €270 miljoen tussen neus en lippen wegpissen. Ze willen zo snel mogelijk terug in het reces. Minister van Financiën Heinen, die glunderende VVD-er, is immers ook voor. Nou en die man is anders zo van de zuinigheid. Dan zal het wel goed zitten.

En inderdaad: zo verliep het. Geen mens vroeg het woord. Binnen vier minuten had een grote Kamermeerderheid de steun toegezegd. Daarna holden de volksvertegenwoordigers weg, het mooie weer tegemoet.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het gif in het debat