De toekomst van links begint bij échte democratie

Door: Marene Elgershuizen, Binnert de Beaufort, Ralien Bekkers en Wiebe Westerhof

Het is mei 2027. Je komt als nieuw lid aan op de levendige congreslocatie van Verenigd Links. Bij de ingang heet de partijvoorzitter mensen van harte welkom. Haar glimlach is de kers op de taart van het politieke feest. Het is een spannende dag. Na een vrolijke tournee vol uitdagende debatten gaat het congres de kandidatenlijst bepalen. Partijleden hebben een vanzelfsprekend vertrouwen in het proces. Een onafhankelijke commissie heeft bij kandidaten alleen een integriteitscheck gedaan en het partijbestuur heeft geen vetorecht over personen. Achter de schermen bestaat geen hakblok-lobby van prominenten. De oude garde is immers te druk met het coachen van nieuw politiek talent. 

De nieuwe partijcultuur was het resultaat van het historische congres in juni 2025. Iedereen herinnert zich de “Democratische Dreun”. Een grote en diverse groep partijgenoten nam het heft in eigen handen. Diepe onrust over de uitholling van de ledendemocratie resulteerde in een motie van wantrouwen tegen de partijbesturen van toen nog de PvdA en GroenLinks. Het was afgelopen met snelkookpan-procedures en permanent draaiboek-functioneren. Een interim-bestuur kreeg als eerste opdracht de ledendemocratie radicaal open te gooien en ivoren torentjes met de grond gelijk te maken. 

Terug naar het heden. De fusie van GroenLinks en de PvdA biedt een historische kans. Niet alleen om samen groter te worden, maar vooral om opnieuw te bouwen: aan vertrouwen en aan een cultuur van echte inspraak. Want dat is waar het in Nederland aan ontbreekt: burgers die voelen dat ze zelf aan het roer staan.

Een snelle organisatie van de eigen campagnetroepen mag daarom niet ten koste gaan van een sterke ledendemocratie. Snelheid is zelfs gebaat bij open procedures. Legitimiteit wankelt wanneer kritisch geluid wordt ingeboekt als bijkomende schade. Democratie is geen luxe die je je alleen veroorlooft als het rustig is. Juist bij spoed bewijst een partij of ze haar eigen waarden serieus neemt. Het is de grondslag van onze beweging en het werkelijke succes dat verkiezingen winnen heet: democratie. 

Leden willen dat het rood-groene fusieproject slaagt. Leden willen dat we als sterke beweging de verkiezingen gaan winnen. Dat heeft Nederland zo hard nodig, juist nu, na decennia falen van politiek en overheid. Als dat betekent dat we scherpe discussies moeten voeren over koers, cultuur en machtsverhoudingen, dan doet men daar graag aan mee. Het is die bruisende energie die onze leiders hard nodig hebben tijdens hun campagne. 

Daarbij wil je niet de indruk wekken dat je je alleen voorbereidt om te haasten. Bij ‘code rood’ plannen uit een geheime hoge hoed toveren, knaagt aan de basis van onze ledendemocratie. Het zet een succesvolle fusie en de kans op een sterke linkse beweging op het spel. Dat moeten we als partij serieus nemen.

De huidige lijsttrekkersverkiezing is afgetopt met een selectiecommissie van enkele oudgedienden. Kort-door-de-bocht verkiezingen als crisismaatregel zouden niet ter discussie staan, als leden volledige toegankelijkheid van procedures blijven houden. Partijleden staan niet meer op de waakvlam. Nog nooit zijn voor een congres zoveel moties ingediend over onze ledendemocratie. Betrokkenheid betekent invloed, geen instructie. Onze leiders moeten daarom ophouden met deksels op potten te persen. Echte democratie betekent gelijkwaardigheid in besluitvorming. De toekomst van links is een beweging die voortdurend leert en groeit door haar veerkracht. Alleen die basis maakt ons de onbetwiste winnaar van deze campagne.

Marene Elgershuizen, mede-auteur van het rapport “Zonder Ontmoetingsdemocratie geen Ledendemocratie”
Binnert de Beaufort, auteur van diverse essays over de nieuwe links-progressieve beweging
Ralien Bekkers, auteur van “Zo kan het niet langer”
Wiebe Westerhof

De vier auteurs zijn allen lid van de PvdA en GroenLinks en indieners van drie congresmoties over een transparante ledendemocratie, open lijsttrekkersverkiezingen en goed leiderschap, en een open partijcultuur. De moties zijn bij de PvdA met grote meerderheid aangenomen en bij GroenLinks met ruim 100 ondertekenaars ingediend.