De val van de mens

De grens is bereikt?

Een jaar na het akkoord ‘Hoop, Lef en Trots’ – dat tot stand kwam na een van de langste regeringsformaties ooit – valt het kabinet met de meeste racistische ideeën. De resultaten van het strenge beleid op asiel en migratie vielen tegen voor de PVV. Zo meldde de Telegraaf dat er sinds de start van het strengste asielbeleid ooit toch 130.000 mensen bijgekomen zijn in Nederland, iets wat in Den Haag alle alarmbellen zou moeten laten rinkelen, was de boodschap.

Kort daarna presenteerde Wilders voor zijn ‘vrienden van de pers’ het plan ‘De grens is bereikt’. Dit plan bevatte tien aanvullende punten die in feite desastreuze maatregelen zijn, gebaseerd op racistische uitgangspunten. Zo pleit hij onder andere voor een volledige stop op gezinshereniging, geen nieuwe asielzoekers of asielzoekerscentra, en het actief uitzetten van Syriërs met een tijdelijke verblijfsvergunning, veroordeelde ‘vreemdelingen’ en mensen met een dubbele nationaliteit na een gewelds- of zedenmisdrijf. Alsof dat nog niet genoeg is, stelt hij ook voor om politiegeweld bij demonstraties toe te staan en het leger in te zetten voor grensbewaking.

Ondertussen sprak Wilders in Boedapest op het CPAC-congres, waar rechts-radicale politieke leiders en andere prominente figuren samenkwamen. Tijdens dit congres wees Eva Vlaardingerbroek onder luid applaus nogmaals op het feit dat het, ondanks de deelname van de PVV in de Nederlandse regering, niet gelukt is om migratie tegen te houden. Ze sprak verder over de racistische omvolkingscomplottheorie en beweerde dat de democratie inmiddels dood is.

Wilders stelde de coalitieleiders een ultimatum om hun handtekening te zetten onder zijn tienpuntenplan. Ondanks pogingen van de andere coalitieleiders om hem tegemoet te komen, besloot Wilders na een tweede gesprek in zijn Kamerfractie het kabinet ten val te brengen. Hij verklaarde dat hij ‘niets anders kon doen’ omdat hij zich ‘tegengewerkt’ voelde. Premier Schoof hoorde het nieuws over het vallen van zijn kabinet via Twitter.

Dat de coalitiepartijen niet zomaar akkoord zouden gaan met een aanvullend plan, was te verwachten. Maar hoe stonden ze eigenlijk inhoudelijk tegenover het plan? Een expliciete inhoudelijke reactie bleef uit. Dit is ongetwijfeld een van de politieke trucjes om direct na de val van het kabinet voor de camera vooral weg te blijven van de inhoud. Zo willen ze de indruk wekken dat zij wél meewerkend waren, maar Wilders niet.

Wat echter wel opvalt, is dat er op geen enkele manier werd gereageerd op de racistische ideeën die in het tienpuntenplan verwerkt zitten. Er werd zelfs geen kritische houding aangenomen tegenover het plan. Daardoor ontstond het beeld dat de partijen koste wat het kost hebben geprobeerd Wilders binnenboord te houden. Er was hen blijkbaar veel aan gelegen om het kabinet in stand te houden. De reactie van Van Vroonhoven kort na de val van het kabinet tegenover een journalist van NOS was in dat opzicht veelzeggend:

“We hadden nog wel nagedacht (…) kunnen we ‘m nog een reddingsboei toewerpen? Kunnen we nog iets voor ‘m betekenen? We hebben zelfs nog gezegd van… ‘We zouden met z’n allen een motie kunnen indienen. Heb je onze handtekeningen. Op basis daarvan zou je je tien punten door je eigen minister kunnen laten uitwerken’. En dan weet je, je zoekt commitment aan de voorkant. Je hebt ons commitment dat je van tevoren kunt uitwerken. [Dat was een voorstel] van ons drieën. Maar dat was niet voldoende. Ik denk dat hij zich al zo diep had ingegraven. Hij kwam er niet meer uit”.  

De morele grens is bereikt!
Wilders heeft de Nederlandse politiek stevig in zijn greep. Alles wat hij zegt en doet, trekt de aandacht en zorgt ervoor dat journalisten en politici naar hem luisteren en zijn kant op bewegen. Wilders is als een politiek zwart gat, waar alles naartoe getrokken wordt. En dat is precies wat hij wil. Zijn dreiging met het tienpuntenplan, dat hij omschrijft als ‘geen dictaat, maar ook niet vrijblijvend’, is daar een duidelijk voorbeeld van. Zijn tactiek is simpel: hij blijft keer op keer dezelfde, op leugens gebaseerde ‘waarheden’ herhalen totdat ze uiteindelijk breed geaccepteerd worden.

De samenwerking tussen de coalitiepartijen rommelde vanaf het begin. De ene crisis volgde de andere op, waardoor het te verwachten was dat het kabinet zou vallen. Maar deze breuk is allerminst iets om te vieren, want de val maakte opnieuw pijnlijk duidelijk hoe diepgeworteld het racisme is. Of er nu wel of geen kabinet is, de morele grenzen worden keer op keer overschreden.

Hoewel de samenwerking verbroken is en er daardoor meer ruimte zou moeten zijn om Wilders te confronteren met zijn racistische ideeën, blijft dat helaas uit.

De woordkeuze van Van Vroonhoven was ongetwijfeld ongelukkig, maar het toewerpen van een ‘reddingsboei’ aan iemand die zich voortdurend racistisch uitlaat en geen respect toont voor mensen die letterlijk een reddingsboei nodig hebben gehad tijdens een gevaarlijke vlucht, is een pijnlijke beeldspraak. De dag daarna, tijdens het debat in de Tweede Kamer, ontbrak het wederom aan een grondige reflectie op het racistische tienpuntenplan van Wilders. Die tien punten waren volgens Van Vroonhoven ‘kort door de bocht’ en dienden eerst door ambtenaren te worden beoordeeld op haalbaarheid en taalgebruik.

Wat duidelijk is, is dat Wilders voorlopig alleen op papier niet meer regeert, maar in de praktijk zijn invloed onverminderd groot blijft. Hij presenteert zich nog altijd als de hoeder van het ‘eigen volk’ en zet dan ook volop in op anti-migratie en anti-islam. Elk middel is hem daarbij geheiligd. Of het nu gaat om het aannemen van een masker om wat ‘milder’ over te komen, het tijdelijk in de ijskast zetten van ongrondwettelijke racistische en islamofobe plannen, het verspreiden van leugens, het structureel inzetten van desinformatie of het demoniseren van rechtstatelijke instituties – alles wordt uit de kast gehaald om het ‘eigen volk’ te bedienen.

In de afgelopen Kamerperiodes zijn de ideeën van Wilders steeds meer gemeengoed geworden. Er ontstond een wildgroei aan politici die op Wilders lijken. Kamerleden hebben zijn stijl en standpunten deels overgenomen – de een wat meer Wilders-achtig dan de ander. Ze weerspreken Wilders niet op zijn racistische ideologieën en voeren soms zelf politiek op basis van racistische denkbeelden (‘minder Marokkanen’), zeggen net als Wilders ‘het volk’ te vertolken (‘Henk en Ingrid’), hebben er geen problemen mee om de eigen waarheid boven dé waarheid te stellen (woningtekort door vluchtelingen) en schuwen niet om democratische principes en instituten in diskrediet te (laten) brengen (‘nepparlement’, ‘tegengewerkt’, ‘rechtsstaat geneuzel’, ‘D66-rechters’ en ‘politieke poppenkast’ over de strafzaak tegen hem).

De meeste partijen hebben de rechts-radicale, anti-migratie en anti-islamitische ideeën in meer of mindere mate overgenomen en zijn deze als normaal gaan beschouwen, omdat ze denken dat de kiezers dit willen. Het gemiddelde Kamerlid ergert zich niet aan Wilders zijn racistische ideologie. Het is dan ook niet verrassend dat, wanneer de politiek vooral de nadruk legt op negatieve ervaringen met vluchtelingen, moslims en breder op mensen die als ‘raciaal anders’ worden gezien, de publieke opinie deze ideeën leidend laat zijn bij de keuze voor een partij.

Met de val van het kabinet zijn opnieuw morele grenzen overschreden. De manier waarop over mensen wordt gesproken en de acceptatie daarvan, heeft een nieuw dieptepunt bereikt. Vluchtelingen die hun thuis ontvluchtten vanwege de meest ontmenselijkende omstandigheden, op zoek zijn naar onderdak en een veilig bestaan, en wiens leven en veiligheid afhangen van politieke keuzes, worden niet alleen de reddingsboei ontnomen, maar worden ook letterlijk de dood in gestuurd. Tegelijkertijd wordt de persoon die keer op keer de grenzen van het betamelijke opzoekt, koste wat het kost binnenboord gehouden. Het is hoog tijd voor een politiek die meer ethisch wordt geleid. Een politiek debat dat gebaseerd is op waarachtigheid en menselijk, respectvol taalgebruik.