De vocale agressie van Julius Malema en het haatlied kill the boer

Populisme krijgt ook in Zuid-Afrika aanhang

Vooral in de rechterhoek van het internet doet een korte clip de ronde waarop de Zuid-Afrikaanse politicus Julius Malema een heel stadion “kill the boer” laat zingen. Daar zit meer achter dan het schamper commentaar aan het adres van links en het establishment waarmee deze beelden veelal gepaard gaan.

Julius Malema was aan het begin van de eeuw de coming man in de regeringspartij ANC. Hij stond bekend om zijn grote retorische gaven, die hij vooral gebruikte om de jeugdbond van zijn partij uit te bouwen. Ook hielp hij Jacob Zuma president te worden van Zuid-Afrika. Deze mentor was echter in zijn ogen niet dankbaar genoeg. Zuma onthield Malema de verhoopte parlementszetel. Toen ging de jongerenleider moeilijk doen. Hij ontwikkelde een radicaal programma waarin nationalisatie van de mijnen en het naasten zonder compensatie van boerderijen in blanke handen de hoofdmoot vormde. Toen hij ook nog tussenbeide wilde komen in de verkiezingen van buurland Botswana, was de maat vol. Malema werd het ANC uit gezet. Daarbij speelde de huidige president Cyril Ramaphosa een dragende rol.

Malema stichtte daarop zijn eigen partij, de EFF, de Economic Freedom Fighters. Die draagt een sterk populistisch karakter. Als Julius Malema volksmassa’s opzweept, herken je de stijl van Geert Wilders. Alleen richt Malema zich niet tegen moslims en migranten maar tegen de blanke Afrikaner bevolking, al beweert hij natuurlijk in alle toonaarden dat hij geen racist is en dat boeren in zijn partij hartstikke welkom zijn. Op het spreekgestoelte is hij echter steeds bezig om vijanden aan te vallen. Zodra zij zijn verwijderd, komt het met Zuid-Afrika wel goed.

Als het om ideologische grondvesten gaat, beroept de EFF zich op het marxisme-leninisme en de racisme-theorie van Fantz Fanon. Toch steunt de partij officieel de aanval van de toch zeer rechtse president Poetin op Oekraïne. Tegelijkertijd prijst Malema China als de fakkeldrager van het marxisme-leninisme in de wereld. In tegenspraak met dit idealisme is het gegeven dat Malema continu in corruptieschandalen verzeild raakt. Overigens net als zijn voormalig beschermer Jacob Zuma, die veroordeeld werd tot achttien maanden zakjes plakken.

Sinds 2014 is de EFF in de Nationale Vergadering vertegenwoordigd, momenteel met 44 van de 400 zetels. Ze verschijnen allemaal in het partijtenue.

Zuid-Afrika toont wat het aantal partijen in het parlement betreft verwantschap met Nederland. Het zijn er veertien waarvan het ANC met 230 zetels nog steeds de grootste is.

Malema staat bekend om zijn misdragingen in de vergaderzaal. Hij is al verscheidene malen verwijderd. In 2018 ontaardde zijn optreden zelfs in een vechtpartij tussen de EFF-fractie en die van de Democratische Alliantie.

Belangrijk: Malema is niet de voorzitter van de EFF, hij is de oppercommandant. Hij draagt ten teken daarvan een zwart hemd, terwijl zijn aanhangers de straat op gaan in een rood T-shirt met dito baret.

De partij heeft ook een lied zoals internauten weten die de gewraakte clip over de samenzang in het stadion hebben gezien. Of liever gezegd Malema heeft dat lied gekaapt uit de vrijheidsstrijd tegen de apartheid. Het heet Dubul’ Ibhunu, in het Engels vertaald als shoot the boer of kill the boer. Dit is de tekst:

The cowards are scared
shoot shoot
ayeah
shoot shoot
the cowards are scared
shoot shoot
awu yoh
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
mother leave me be
oh mother
mother leave me be
oh mother
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
the cowards are scared
shoot shoot
ayeah
shoot shoot
the cowards are scared
shoot shoot
iii yoh
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot
shoot the Boer
shoot shoot

Tijdens de vrijheidsstrijd had dit lied uiteraard een heel andere gevoelswaarde dan tegenwoordig nu in het presidentieel paleis geen verdediger van de apartheid zit maar de politieke leider van het ANC. Toch heeft Malema er het lijflied van gemaakt voor zich en zijn partij. Hij zingt het de hele tijd.

Kan dat allemaal maar straffeloos gebeuren, zoals men aan de rechterzijde van het internet beweert? Nu de wettelijke apartheid al lang en breed is afgeschaft, wordt Dubul’ Ibhunu in brede kring als een lied van haat beschouwd dat op zijn best een plaatsje verdiende in de nationale archieven. In 2011 deed het hooggerechtshof van Zuid Gauteng een belangrijke uitspraak: het lied discrimineerde, het bracht schade toe aan de samenleving en het ondermijnde de waardigheid van de Afrikaners. Kortom het vormde haatpraat. Malema lachte het allemaal weg en zong een tijdje kiss the boer

In 2022 bracht Afriforum, een belangenorganisatie van rechtse Afrikaners, de zaak opnieuw voor de rechter. Ditmaal koos deze de kant van Malema. Zo’n lied, meende hij, hoefde je niet serieus te nemen en ook was niet duidelijk of met ‘boer’ wel ‘Afrikaner’ bedoeld werd. Afriforum ging in beroep. Dat dient nog steeds.

Het ANC heeft Dubul’ Ibhunu al in 2012 totaal van het repertoire geschrapt.

De huidige ophef heeft te maken met een massale bijeenkomst die Malema afgelopen zaterdag in Soweto organiseerde om het tienjarig bestaan van zijn partij te vieren. 94.000 aanhangers kwamen naar het FNB stadion om hun geliefde leider toe te juichen, in rode T-shirts gehuld, de partijbaret op de kruin. Malema hield in zijn zwarte oppercommandantenshirt een woedende toespraak waarin hij vooral de leiding van het ANC en president Ramaphosa van onder uit de zak gaf. Ook zong hij het officieuze partijlied en die clip doet nu de ronde over het internet.

De verontwaardiging in Zuid-Afrika is groot. De Democratische Alliantie, de grootste oppositiepartij, kondigde meteen aan Malema aan te klagen bij de Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties. En voor de goede meteen óók de regering omdat die het EFF zijn gang liet gaan. Partijleider Steenhuisen legde een verband tussen de zeer gewelddadige overvallen op boerderijen – schering en inslag – en het klimaat dat Malema met zijn toespraken en vocale prestaties schept. Hij noemt hem zonder omwegen een fascist. Steenhuisen schreef woensdag ook nog een open brief aan president Ramaphosa.

De president heeft nog niet gereageerd.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: Oppenheimer.