De watersnood is een crisis die we niet mogen verspillen

We kunnen er kort over zijn. Als je de zaak platslaat tot een welles-nietes-kwestie, klopt de stelling “De Limburgse watersnood van 2021 komt door klimaatverandering” gewoon. Op KNMI.nl vind je een nieuwsbericht dat de stelling onderbouwt en nuanceert.

Toch geloven veel mensen dat je deze relatie niet zo één-op-één kunt leggen, en dat klimaatwetenschappers en -activisten zichzelf daarmee overschreeuwen. Het is dan nog een kleine extra stap om ze hysterie en klimaatdrammerigheid aan te wrijven. Met gevolgen voor het draagvlak voor de energietransitie. Die wordt immers aangejaagd door ‘klimaatdrammers, het grote geld, en linkse Gutmenschen allerlei’.

Het is een effectieve truc: als je succesvol kunt betogen dat je tegenstander een onredelijk standpunt inneemt, kun je hem en zijn voorstellen daarna wegwuiven. Gelukkig heeft deze tactiek voor klimaatverandering en de energietransitie zijn langste tijd gehad.

De alcomobilist en de dobbelstenen Gezond verstand heeft vaak baat bij een goede analogie. Niet iedere automobilist die onder invloed achter het stuur kruipt maakt brokken. Maar áls een alcomobilist een fietser doodrijdt, krijgt hij een zwaardere straf vanwege het alcoholgebruik. Want we weten dat alcohol ons vermogen aantast om ongelukken te vermijden. De alcohol heeft niet eigenhandig die fietser op het verkeerde moment op de verkeerde plek gebracht. Toch zal niemand betwisten dat het ongeluk komt door het alcoholgebruik.

Nog een analogie: stel, we gaan dobbelen, ieder met onze eigen set dobbelstenen. Mijn stenen zijn verzwaard, waardoor ik aanzienlijk vaker zessen gooi. De uitkomst laat zich raden: ik win. Heb ik dan gewonnen door vals te spelen met mijn verzwaarde stenen? Het lijkt me wel.

Zoals de verzwaarde dobbelstenen het spel doet kantelen in de richting van de valsspeler, zo vergroot de alcohol de kans op een ongeluk. En zo kantelt klimaatverandering de kans op extreem weer. Dat dronken automobilisten ook wel eens veilig thuiskomen, en een valsspeler heel af en toe toch verliest, doet er niet toe. De relatie tussen de oorzaak en de gebeurtenis is duidelijk. Het ongeluk komt door de alcohol; de winst komt door het valsspelen; de watersnood komt door klimaatverandering.

Waarom is dit nú belangrijk? Al Gore verwoordde het in 2006 al treffend: Klimaatverandering is een ongemakkelijke waarheid. Zó ongemakkelijk, dat het fijner is om hem zo veel mogelijk te negeren. Een heel begrijpelijk en heel menselijk overlevingsmechanisme – strategische luiheid heeft onze soort ver gebracht. Maar als we met onze neus op de feiten worden gedrukt, moeten we wel in actie komen. En de feiten zijn: we hebben een watersnood in Limburg; die komt door klimaatverandering; en we zitten er zo dicht bovenop dat onze neuzen er nat van worden.

Daarom moet het nú luid en duidelijk gezegd worden: dít is hoe klimaatverandering eruitziet. Klimaatverandering gebeurt niet ooit maar nu. Nú ontwricht een zondvloed in één klap honderdduizenden levens. We moeten nú aan de slag om de kans op een onleefbaar klimaat zo veel mogelijk te verkleinen. En het is wrang als deze boodschap eindelijk doordringt vanwege de watersnood, maar dat is altijd nog beter dan niet.