De wederopbouw van het Midden-Oosten: een historische kans

Het Midden-Oosten en Noord-Afrika (MONA) vormen vandaag de dag het toneel van ongekende uitdagingen. Oorlogen, burgerconflicten en geopolitieke rivaliteit hebben de regio in de afgelopen decennia getekend. Wat overblijft is een landschap van verwoesting: ingestorte staten, ontwrichte economieën en miljoenen mensen op de vlucht. De financiële prijs voor wederopbouw is torenhoog — geraamd op zo’n 750 miljard dollar — maar de ware uitdaging ligt in iets veel fundamentelers: vrede, politieke stabiliteit en de wederopbouw van samenlevingen.

Meer dan materiële schade
Van Syrië tot Gaza, van Libië tot Irak: elk land in de regio draagt de littekens van langdurige conflicten. Syrië, ooit een land met een bescheiden middenklasse, behoort nu tot de armste in de regio. Alleen al daar wordt de wederopbouw geschat op 400 miljard dollar. Gaza is na de escalatie van oktober 2023 grotendeels in puin gelegd, met een herstelschade van meer dan 50 miljard dollar.

Ook in Irak, Jemen, Soedan, Libië en Libanon zijn de kosten niet enkel financieel van aard. De sociale structuren zijn vernietigd, staatsinstellingen functioneren nauwelijks en trauma’s tekenen een hele generatie. Wederopbouw zal geen kwestie van jaren, maar van decennia zijn.

Politieke verdeeldheid als kernprobleem
De instabiliteit in de MONA-regio wordt versterkt door twee fundamentele conflictassen. Enerzijds het Israëlisch-Palestijnse conflict, dat regelmatig overslaat naar buurlanden zoals Libanon en Syrië. Anderzijds is er de machtsstrijd tussen Iran en Israël, waarbij Iran via milities in meerdere landen haar invloed probeert uit te breiden.

Hoewel sommige Golfstaten – zoals Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten

– stappen zetten richting diplomatieke normalisatie met Iran, blijft de kans op een bredere regionale escalatie groot. De strategische onzekerheid houdt investeringen en politieke vooruitgang tegen.

Geen wederopbouw zonder samenwerking
De sleutel tot herstel ligt in regionale samenwerking en politieke oplossingen op nationaal niveau. In landen als Jemen, Syrië en Libië is een interne dialoog essentieel om vertrouwen op te bouwen. In Gaza zijn diplomatieke inspanningen van Israël, Hamas, de VS en Saoedi-Arabië onvermijdelijk. En in landen als Libanon en Irak moet de buitenlandse inmenging, vooral door door Iran gesteunde milities, worden ingeperkt.

De Golfstaten, met hun financiële slagkracht en diplomatieke invloed, kunnen een cruciale rol spelen. Hun leiderschap kan bijdragen aan het creëren van een regionale orde waarin internationale grootmachten – van de VS tot China – op constructieve wijze betrokken worden.

De wereld helpt… maar mondjesmaat
Waar na de Tweede Wereldoorlog het Marshallplan hielp om Europa weer op te bouwen, is er vandaag geen vergelijkbaar initiatief in zicht. Internationale instellingen zoals de Wereldbank zijn verzwakt, de Verenigde Staten hebben zich deels teruggetrokken van hun mondiale rol, Europa worstelt met interne crises en China en Rusland handelen vooral op basis van hun eigenbelang.

Dat betekent dat duurzame wederopbouw vooral moet voortkomen uit binnenlandse hervormingen en regionale samenwerking. Zonder politieke wil en stabiliteit zijn investeringen zinloos.

Een nieuwe toekomst is mogelijk – maar niet vanzelfsprekend
De wederopbouw van het Midden-Oosten is een van de grootste uitdagingen van deze eeuw. Maar het biedt ook een unieke kans om het verleden achter zich te laten en te bouwen aan een vreedzame, welvarende toekomst. Daarvoor is durf nodig. Visie. En bovenal: samenwerking.

Alleen als landen binnen de regio, met steun van de internationale gemeenschap, hun verschillen overstijgen en kiezen voor stabiliteit en vooruitgang, kan een nieuw hoofdstuk worden geschreven – een hoofdstuk van herstel, wederzijds vertrouwen en vrede.