De wraak van Poetin

Is de Koude Oorlog ooit werkelijk tot een einde gekomen, of heeft hij een andere vorm gekregen? In de razendsnelle omschakeling van communisme naar kapitalisme na de val van de Muur waren de technocraten van het oude systeem (zeg maar de Eichmanns van het Sovjet-regime) vaak onmisbaar als zaakwaarnemers. Zij kenden de weg binnen het systeem en dus ook hoe het te herordenen en herschikken, zodat het aansluiting vond bij het kapitalisme. Zij hebben de transitie overleefd, sterker nog, ze zijn erdoor groot geworden. Zie hier Poetins levensverhaal, van klein KGB-mannetje tot de Tsaar van de oligarchen van Rusland.

In zekere zin heeft de zegeviering van het kapitalisme over het communisme Poetin groot gemaakt en ik denk dat het kapitalisme hem uitstekend bevalt. Kapitalisme wel, maar dan minus de liberale democratie als morele ruggengraat van een kapitalisme met een eerlijk en menselijk gezicht. Want het zegevieren van de liberale democratie in Rusland en de Russische invloedsferen zou het einde betekenen van de Tsaar Poetin, zijn op KGB-logica gestoelde massapsychologie van angst en verderf zaaien en de oligarchie als basis van zijn economie. Poetins grote nachtmerrie is de liberale democratie. Het is ook hierom dat Poetin en zijn adepten iemand als George Soros zo haten. Omdat hij sinds de val de Muur zijn miljarden inzet om te helpen van voormalige Sovjet-landen ware liberale democratieën te maken.

De assertiviteit van Poetin tegen de liberale democratieën in wording is begonnen met de militaire agressie tegen de buren (Georgië, Oekraïne, etc.). Maar the old spy heeft steeds meer de weg gevonden naar het beschadigen van de westerse democratieën van binnenuit. Heden ten dage gaan deze twee strategieën hand in hand.

Deze week waren de Europese leiders onaangenaam verrast door de eenzijdige toezeggingen van de VS aan Poetin wat betreft een vredesoptie die het behoud van het door Rusland geannexeerde Oekraïense grondgebied toelaat. Ik was daarentegen allesbehalve verrast.

Trump is geen handlanger van Poetin maar wel degelijk een bondgenoot. Trumps lezing van de democratie neigt naar het fascisme. Hij wil de man van het volk zijn, de door de meerderheid op schild gehesen leider. De dictatuur van meerderheid. Dat zal Poetin goed bevallen, ook hij ziet zichzelf als de verpersoonlijking van de gewone Rus. En ze koesteren beiden vooral de macht en glorie van het eigen Rijk, ook als het ten koste gaat van de menselijke waardigheid van anderen (de Palestijnen, de Oekraïners).

Last but not least, ze leunen op oligarchen en omringen zich graag met oligarchen wier ambitie economisch is en die graag iemand anders zien om het politieke handwerk te verrichten.

Amerikaanse geheime diensten hebben in het najaar van 2024 meerdere malen gewaarschuwd voor de inmenging van Moskou in de Amerikaanse verkiezingen ten gunste van Trump, door massale inzet van trollen, desinformatie en anderszins. Of Trumps overwinning behalve door algoritme-gegoochel van de tech-oligarch Musk ook dankzij Poetin en zijn trollen behaald is, is de vraag. Wat wel sinds deze week voor iedereen duidelijk moet zijn, is dat Trumps overwinning ook een grote overwinning voor Poetin en zijn antidemocratische agenda is.

Vorige week kwamen een deel van de fascistische Europese politici, van Orbán tot aan Wilders, bij elkaar in Madrid. Zij blaakten van het zelfvertrouwen en niet geheel onterecht. Trumps overwinning heeft ze vleugels gegeven en in vele Europese landen, van Italië tot aan Hongarije, zitten zij stevig in het zadel. In Frankrijk, de tweede machtigste Europese democratie, staan alle seinen voor Marine Le Pen op groen. Ze gaat met veel vertrouwen de verkiezingen van 2027 tegemoet.

Wat hebben deze partijen met elkaar verder gemeen behalve een xenofobische, haast racistische inslag, een radicale anti-immigratie- en asielhouding, haat jegens de Islam, reactionaire neigingen wat betreft culturele en genderdiversiteit en het afwijzen van controlerende machten in de liberale democratie, van onafhankelijke rechters tot aan onafhankelijke media en adviesorganen? Juist, wat ze ook gemeen hebben is hun sympathie voor Poetin. Al deze partijen wensen de relatie met Rusland te normaliseren. Nu hebben ze met Trump op de troon in Amerika de wind behoorlijk mee.

De Sovjet-Unie, waar Poetin een jong product van was, heeft weliswaar de Koude Oorlog verloren, maar met steeds meer fascistische politici aan de macht in het democratische westen lijkt de wraak van de KGB-boy in de maak.

Binnen tien dagen vindt een beslissende verkiezing in Europa plaats. Dan gaan de Duitsers naar de stembus. In Duitsland, de derde economie van de wereld en ongetwijfeld het machtigste en meest bepalende land in Europa, draait het verkiezingsdebat deze dagen vooral rond één issue: asiel en immigratie. Net als tijdens de verkiezingen afgelopen jaar in Nederland is de politieke arena gekaapt door een xenofobisch discours van AfD. Alle andere fundamentele vraagstukken zijn opzijgeschoven.

De wapenbroeders van Wilders bij AfD hebben nog iets gemeenschappelijk met PVV, zij het nog explicieter dan PVV in afgelopen tijd: de roep om toenadering tot Poetin.

Afgelopen maanden heeft een aantal gruwelijke terreurdaden Duitsland doen huiveren. De daders zijn telkens asielzoekers en/of hebben een immigratieachtergrond uit een Islamitisch land. Terwijl ik dit stuk schreef, kwam het bericht binnen over een automobilist die op een menigte is ingereden in München, mogelijk een jonge Afghaanse asielzoeker.

Zo’n drama met als dader een vluchteling uit een Islamitisch land net tien dagen voor deze spannende verkiezingen (AfD staat in de peilingen op de tweede plaats) komt voor de xenofoben van AfD als een geschenk uit de hemel. Toeval?

Angst zaaien om de publieke opinie te manipuleren is zo oud als Oud-Athene. Het immorele Machiavellisme die daarbij hoort lijkt mij een oud-KGB-spion niet vreemd. Ik zie in ieder geval Poetin grijnzen bij het horen van dit nieuws. Zijn wraak tegen de liberale democratieën lijkt zo goed als volbracht.