Democratie begint niet met een gesprek, maar met een gedeelde werkelijkheid

Geert Wilders weigerde naar Nieuwsuur te gaan. Laurens Dassen weigert met Forum voor Democratie in debat te gaan. Is dat hetzelfde?

Nee.

Het verschil ligt in de basisvoorwaarde van ieder gesprek: een gedeelde werkelijkheid.

Wilders zegt nee tegen een journalistiek programma dat hem bevraagt op feiten, haalbaarheid en consistentie. Nieuwsuur is geen gezellig praatprogramma, maar staat voor de democratische norm. Door die confrontatie te mijden, ontwijkt Wilders verantwoordelijkheid. Zijn weigering is een vermijding van de democratie.

Dassen zegt nee tegen een partij die juist die werkelijkheid zelf onderuit haalt. Forum voor Democratie schuift feiten aan de kant alsof ze meningen zijn, en meningen alsof het feiten zijn. Het ontkent structureel feiten, zoals klimaatverandering, wetenschappelijke consensus en soms zelfs de fundamenten van de rechtsstaat. Wie zich daartegenover opstelt, kan niet in gesprek blijven, want er is geen gemeenschappelijje basis. Een gesprek veronderstelt een gedeelde werkelijkheid, anders praten we niet met elkaar, maar langs elkaar heen. Dassen weigert mee te spelen in de illusie dat hier nog sprake is van een normaal debat. Zijn weigering is een grens.

We hoeven het niet over alles eens te zijn, maar we moeten wél in hetzelfde universum van feiten bewegen. Politieke meningsverschillen zijn gezond, maar ze veronderstellen dat we het over dezelfde werkelijkheid hebben. Zodra feiten worden losgelaten, zodra klimaatverandering of de rechtsstaat ter discussie worden gesteld alsof het opinies zijn, is er geen democratisch debat meer mogelijk. Zonder gedeelde werkelijkheid verandert een debat in theater.

Daar zit het verschil. Wilders weigert de werkelijkheid te ontmoeten. Dassen weigert een schijnwerkelijkheid te legitimeren. Beiden zeggen “nee”, maar het ene nee is een vlucht, het andere een grens.