Deze grap van Monty Python vormt de werkelijke bedreiging voor links in de campagne

Een van de grootste prestaties van Elon Musk is toch wel dat hij het X-algoritme inmiddels zo heeft afgesteld dat je op zijn sociale netwerk dag in dag uit berichten kunt lezen van rechtse mensen die uitleggen hoe links over de wereld denkt. Hoewel ik sinds jaar en dag card carrying member ben van de linkse kerk herken ik me vrijwel nooit in het geschetste beeld.

Voor de duiders op X die anderen uitleggen wat links is – opmerkelijk vaak mensen die beweren dat ze zelf ooit sociaaldemocraat waren, maar van wie je je dat desondanks met de beste wil van de wereld niet kunt voorstellen – is links doorgaans een monolithisch blok. Dat maakt de discussie niet alleen lekker overzichtelijk, maar zorgt er ook voor dat je iedereen die links is allerhande overtuigingen en onhebbelijkheden in de schoenen kunt schuiven.

Ben je links, dan ben je een humorloze, wereldvreemde kosmopoliet die dol is op soja latte, vliegreizen én de homo-hatende terroristen van Hamas. Je bent voor woke censuur en hoe durf je iets kritisch over Wilders te zeggen, weet je dan niet dat je daarmee 2,5 miljoen kiezers tot in het diepst van hun ziel kwetst? Je kijkt neer op boeren en praktisch opgeleiden, terwijl je in andere gevallen toch altijd zegt dat je mensen niet mag beoordelen op de groep waartoe ze behoren. Je wilt overal windmolens, herstel: klimaatminaretten neerzetten en hahaha, weet je wel dat het Amazonewoud gekapt moet worden omdat jij zo nodig sojaburgers moet eten? Ten slotte ben je ook nog verantwoordelijk voor alle misdaden tegen de menselijkheid die gepleegd zijn uit naam van Jozef Stalin, Mao Zedong en Paul Rosenmöller. Fijne dag nog!

Het narcisme van het kleine verschil
Het eerlijke verhaal is natuurlijk dat ‘de’ linkse mens niet bestaat. Net zoals de moslimwereld, de media of de millennials allesbehalve een eenheid vormen, geldt dat ook voor links. Wie werkelijk wil begrijpen hoe links in elkaar zit, doet er verstandig aan Life of Brian (nog) eens te bekijken. In dit meesterwerk van Monty Python zijn het People’s Front of Judea, het Judean People’s Front en het Popular Front of Judea drukker met het bestrijden van elkaar dan met het verzet tegen de Romeinen.

Je hebt weinig verbeeldingskracht nodig om de parallellen te zien met linkse bewegingen die nogal eens de neiging hebben zich te verliezen in het narcisme van het kleine verschil terwijl radicaalrechts wereldwijd de macht overneemt. Als er nou een kant van het politieke spectrum is dat het neoliberale leerstuk heeft omarmd dat je nooit genoeg concurrentie kunt hebben, dan is het links wel.

Toen Life of Brian uitkwam, in 1979, zaten er in de Tweede Kamer partijen die meenden dat de PvdA niet vernieuwend (D66), communistisch (CPN), pacifistisch (PSP) of milieubewust (PPR) genoeg was. Nadat drie laatstgenoemde splinters met de Evangelische Volkspartij (de PvdA was immers ook niet evangelisch genoeg) waren gefuseerd tot GroenLinks, kwam de SP in de Kamer omdat GroenLinks niet links genoeg was, en de Partij voor de Dieren omdat GroenLinks niet groen genoeg was. Zij werden enkele jaren later weer gevolgd door DENK, dat werd opgericht uit onvrede met het integratiebeleid van de PvdA, en door BIJ1, dat werd opgericht uit onvrede met het gebrek aan inclusiviteit bij DENK.

Getrennt marschieren, vereint schlagen
Het hoeft natuurlijk geen probleem te zijn dat de linkse kerk er een is met verschillende kamers. Zolang je op cruciale momenten maar bereid bent met elkaar samen te werken om iets voor elkaar te krijgen.

De 19e-eeuwse Duitse generaal-veldmaarschalk en militair strateeg Helmuth Karl Bernhard von Moltke wist al dat je de strijd kunt winnen met de formule ‘getrennt marschieren, vereint schlagen’ (gescheiden optrekken, verenigd slag leveren). Dat gescheiden optrekken lukt links al tijden uitstekend, maar samen toeslaan blijkt een behoorlijke uitdaging.

De laatste linkse denker die de tactiek van Von Moltke in herinnering bracht was wijlen PvdA-ideoloog Bart Tromp. Die gebruikte de strategie begin deze eeuw niet om rechts de voet dwars te zetten, maar om de strijd om het partijvoorzitterschap van de PvdA op de door hem gewenste manier te beslechten. Monty Python zou er wel raad mee weten.

Rood Vooruit
Voor wie hoopt op wat meer linkse eensgezindheid tijdens de huidige verkiezingscampagne en daarna, zijn er enkele gunstige voortekenen.

SP-leider Jimmy Dijk riep vorige week in De Nieuws BV alle ‘sociale politieke partijen’ – en daar rekent hij ook het CDA van Henri Bontenbal toe – op om een front te vormen tegen rechts en radicaalrechts. Dijk hoopt bij de komende verkiezingen zoveel mogelijk stemmen halen met de SP, maar daarna wil hij “een van de meest sociale kabinetten ooit” gaan vormen, “en dat kun je beter doen met de SP en met GroenLinks-PvdA dan met de VVD of PVV”. Dijk zwaaide de PvdA zelfs lof toe, omdat die partij “ook niet meer kiest voor de markt” en “wat meer afstand heeft genomen van de VVD de afgelopen jaren”.

Dat een SP-leider zich positief uitlaat over de PvdA mag al een klein wonder heten, maar dat is nog niets vergeleken bij het mirakel dat zich voltrekt bij de PvdA en GroenLinks. De twee partijen werken alweer een paar jaar zonder al te veel problemen samen en de leden stemden afgelopen week massaal voor een partijfusie.

Er blijven natuurlijk andersdenkenden die niets van de fusie moeten hebben. Het Popular Front of Judea heet deze keer Rood Vooruit. Die club moet het vooral hebben van een paar krasse knarren, die onderling ook weer verdeeld lijken over de vraag of er nu wel of niet een nieuwe sociaaldemocratische partij moet komen en wanneer dan. Ondanks de steun van de tv-programma’s van De Telegraaf (van Het Nieuws van de Dag via Goedenavond Nederland tot Café Kockelmann) maakt Rood Vooruit geen al te slagvaardige indruk.

Dat betekent niet dat Frans Timmermans al opgelucht kan ademhalen. Je kunt niet uitsluiten dat er straks ook nog een Judean People’s Front opduikt om roet in het eten te gooien. Er zijn nog 139 dagen tot de verkiezingen.