Deze linkse presidentskandidaat verslaat wellicht extreemrechts en neemt het dan op tegen Macron

Een verrassende ontwikkeling in de strijd voor de Franse presidentsverkiezingen die volgende maand worden gehouden. Jean-Luc Mélenchon, leider van de linkse La France Insoumise, een zusterpartij van de Nederlandse SP, stijgt steeds verder in de peilingen. Hij laat inmiddels de extreemrechtse Éric Zemmour, een soort Franse Baudet, achter zich en is ook de uiterst conservatieve Valérie Pécresse gepasseerd. Hij zit RN-kandidaat Marine Le Pen, de Franse versie van Geert Wilders, op de hielen en analisten sluiten niet uit dat hij haar in de eerste ronde verslaat. Dan zou Mélenchon het in de tweede ronde opnemen tegen de zittende president Emmanuel Macron en daarmee een politieke aardverschuiving veroorzaken.

De 70-jarige Mélenchon ziet zichzelf als de slimme schildpad die, net als in de beroemde fabel, de haas verslaat. "De schildpad heeft al een paar hazen ingehaald", zei hij tegen aanhangers. De prestatie is des te opmerkelijker omdat de 70-jarige Mélenchon als persoon niet bepaald erg geliefd is maar wel charisma heeft. Hij staat onder meer bekend om zijn koppigheid. Ooit was hij minister voor de sociaal-democraten maar verliet de linkervleugel van de PS om een eigen partij op te richten die om geen misverstand te laten bestaan 'Linkse Partij' heette. De partij is inmiddels omgevormd tot de beweging La France Insoumise, wat 'het niet onderworpen Frankrijk' betekent. Mélenchon belooft de kiezers het kapitalisme in te zullen dammen.

Een verklaring voor de groeiende populariteit is dat de andere linkse kandidaten, de sociaal-democratische burgemeester van Parijs Anne Hidalgo en Yannick Jadot, europarlementariër voor de Groenen, amper kiezers voor zich weten te winnen. Al kan het natuurlijk ook andersom zijn. Een andere reden kan zijn dat de uiterst rechtse en extreemrechtse kiezers zwaar verdeeld zijn. De mediapersoonlijkheid Zemmour, die openlijk heult met nazi-gedachtegoed, is minder populair dan aanvankelijk werd gevreesd maar neemt met 11 procent in de peilingen een forse hap uit de voorkeur voor Le Pen. Die laatste zakte van 26 procent afgelopen zomer naar onder de 15 procent begin deze maand. Inmiddels stijgt ze weer enigszins. Mélenchon blijft stijgen en staat soms boven de 15 procent, nu een record.

Bij de vorige presidentsverkiezingen in 2017 eindigde hij in de eerste ronde als vierde met 19,5 procent van de stemmen en was hij al de succesvolste linkse kandidaat. Volgens peilers zijn veel van zijn traditionele kiezers intussen overgelopen naar Le Pen. Maar er is ook een andere beweging: linkse kiezers die eerder weinig van Mélenchon wilden weten zien hem nu als een beter alternatief dan Macron, bijvoorbeeld omdat de president hen teleurgesteld heeft met zijn afwijzende houding tegenover vluchtelingen, in strijd met zijn verkiezingsbeloften.

"Hij is de enige kandidaat op links die overeind is gebleven, een charismatisch figuur die zoals het er nu naar uitziet in staat is grotere delen van links achter zich te krijgen dan verwacht," legt politicoloog Philip Golub uit in The Local. Volgens Gloub spreekt Mélenchon verweesde linkse kiezers aan die teleurgesteld zijn geraakt in hun partij. Dat lukt niet bij iedereen omdat de slimme schildpad er ook omstreden opvattingen op na houdt. Zo was hij tot het uitbreken van de oorlog niet afkerig van Poetin en andere autoritaire leiders, wil hij uit de NAVO, is hij geen fan van de EU en flirtte hij met complotverhalen. Hij verklaarde bij zijn vorige verlies dat de verkiezingen 'gestolen' waren in plaats van zijn mislukking toe te geven. Er zijn ook kiezers die zich weinig gelegen laten liggen aan de persoon en voor hem kiezen vanwege het partijprogramma. Zo wil hij de pensioengerechtigde leeftijd verlagen naar 60 jaar. Die ligt nu op 62 en Macron wil die verhogen naar 65 jaar. Het minimumloon wil hij met 150 euro verhogen tot 1400 euro per maand. Hij noemt de presidentsverkiezing "een sociaal referendum".

De kans dat hij er in zou slagen om in de tweede ronde van Macron te winnen wordt onwaarschijnlijk geacht. De president ligt in de peilingen met 27 procent van de voorkeuren ver voor op zijn concurrenten. "Hij zou de kiezers in de tweede ronde wel een politiek en intellectueel alternatief bieden dat we in Frankrijk lang niet hebben gezien," aldus Golub. Daarbij speelt mee dat bij deze verkiezingen de kiezers opportunistischer zijn. Het gaat er immers niet alleen om wie je wilt als president maar ook wie je niet wilt. Daarom kozen veel linkse kiezers voor Macron om zo Le Pen de pas af te snijden. Mocht Mélenchon de tweede ronde halen dan ontstaan er onder meer centristische kiezers in het linkse kamp interessante dilemma's. Een luxe probleem waar de Nederlandse linkse kiezer alleen maar van kan dromen.

De eerste ronde van de verkiezingen vindt plaats op 10 april, de tweede tussen de twee winnaars van de eerste ronde op 24 april. De winnaar krijgt een termijn van 5 jaar in het Élysée-paleis in Parijs en komt aan het hoofd van de enige kernwapenmacht binnen de EU.

cc-foto: The Left