Dierenmanieren

Om de hoek heeft een zwanenpaar een groot en prachtig nest gebouwd. Nu zijn nesten altijd een wonder van vernuft maar deze watervogels hebben een waar lustoord weten te creëren met takken, riet en plasticsoepresten.

Hun directe buren zijn een ijverig stel waterkoeten, ook net klaar met hun residentie voor het seizoen. Alles berust op een onuitgesproken verdraagzaamheid, een stil verbond: pas jij op mijn nest dan pas ik op het jouwe.                             

Een lawaaierige gans die voorbij drijft en zich voedt met het gras aan de wallekant krijgt het voordeel van de twijfel. Het koetje kwettert opgewonden maar de opgerolde vorm van de zwaan kijkt alleen maar. Vanachter zijn vleugel volgt één glimmend kraaloog van een bewakingscamera de bewegingen. Een plons en een hap gras verder en de lawaaierige voorbijganger vervolgt alweer zijn ongecoördineerde weg. Er is niets gebeurd, en het stille tafereel der broedende buren hervat zijn serene vorm.                                                                   

Hier wordt gebroed en gewaakt. Ik aanschouw het allemaal vanuit mijn ereloge op de overkappende brug. Het dierenrijk blijft telkenmale verrassen met zijn ongeschreven wetten en omgangsvormen. “Slaap is heilig in het dierenrijk” , schreef eens de meester-chroniqueur Simon Carmiggelt.

Maar dat niet alleen. Broedende, voedende, barende beesten laten elkaar met rust. Men vreet de ander pas op bij de gepaste gelegenheid, die van de dwingende, onstuitbare honger. Oude, zieke dieren en kansloze misgeboorten sneuvelen het eerst, maar ook een pasgeboren lekkernij wordt veelal verzwolgen voor het de volle wasdom bereikt. Het consumeren van elkaars eieren, een vorm van geboortebeperking avant la lettre. Van wreedheid of onnodig lijden is geen sprake; eten en gegeten worden is het vanzelfsprekende adagium. De instandhouding van het eigen ras loopt parallel aan het behoud van die andere.

In die logica ligt veel schoonheid verborgen. Hoewel zeer rudimentaire en basale omgangsvormen, kan men zich afvragen of het veelbezongen, hoogste goed der menselijke beschaving wel zoveel verschillen kent. De verheffing door kunst en cultuur is feitelijk de enige onderscheidende factor. Voor het overige zijn onze dierlijke gewoonten slechts in subtiele nuances verschillend van het overig leven op aarde. Zij het dan dat wij ons tooiden met broek en stropdas en het recht van de sterkste bij ons wordt ingegeven door economische danwel politieke keuzes.                                      

In de mensenmaatschappij had vader zwaan de volgende dag onmiddellijk een beveiligingsbedrijf ingehuurd of in een extremer geval, een concurrerende bende ganzen om zijn huis, haard en heilig broedsel van vreemde ganzen en ander onaangekondigd volk te vrijwaren. Misschien waren vader zwaan en pappa koet zelfs zo ver gegaan een verbond te sluiten met landdieren om hun fragiel broedgebied te beschermen tegen alles wat hun aanstaand kroost bedreigde.                        

Met mijn beperkte kennis der natuur had ik waarschijnlijk een koppel reigers ingezet als stille wachtposten (voor een vleugel vol verse kikkers zouden zij deze klus ongetwijfeld welwillend hebben geklaard).

Vervolgens zouden wat potige ganzen het daadwerkelijke zware werk van de beveiliging mogen uitvoeren. Eenden zouden wij nog wel velen maar allerlei onderwatergeteisem als hongerige snoekbaarzen of uitgehongerd rattenjunkievolk zou onherroepelijk ten prooi vallen aan de ganzen.

Waarschijnlijk had ik zelfs connecties met het edel roofvogelvolk aangesproken om, zover die reikten, mij konden verzekeren van de steun van een nuttige buizerd die vanuit de lucht zou waken en bij noodgevallen alsnog een dodelijke interventie zou kunnen uitvoeren.

Zover is het mensenverstand inmiddels verwijderd van de natuur waar ieder elkaar, tot op zekere hoogte respecteert danwel bejaagt. Weinig ‘hiddden agenda’s’ in de natuur. Een seizoen is een seizoen, over soortgenoten danwel rivaliserende soorten geen twijfel en voor vijanden geen genade. Wel zo overzichtelijk.