Digitale vogel in strijd tegen de giftige sociale media

Eigenlijk was het meteen al duidelijk bij binnenkomst in het lokaal: Anna zag er opgewekt en vrolijk uit. Dat was aan het begin van het schooljaar wel anders. Ze had toen stress en was geregeld verdrietig. De omschakeling van de vertrouwde basisschool naar de grote middelbare school had haar onzeker gemaakt. Opeens had ze zoveel nieuwe vakken, zoveel lokalen die ze moest weten te vinden, zoveel leerlingen om haar heen en zoveel verschillende leraren die haar van alles wilden leren. En er was opeens ook nog zoveel huiswerk.

Haar gedrevenheid veranderde per dag steeds meer in onrust en drukte in het hoofd. Hoe kon ze rustig blijven en beter leren plannen om overzicht te krijgen en meer ontspanning te vinden? Dat was de hulpvraag waarmee zij en haar mentor bij me aanklopten aan het begin van het schooljaar. Er volgden een aantal gesprekken en bijeenkomsten waarbij werd ingezet op het versterken van haar executieve functies en het zelfvertrouwen. Tijdens het zogeheten terugkommoment, een aantal maanden na onze laatste afspraak, was meteen duidelijk dat ze een enorme groei had doorgemaakt. Ze was zelfverzekerder, vrolijker, haalde betere cijfers en ze ging volgens eigen zeggen waarschijnlijk ‘gewoon’ over. Niet alleen door de tips die ze op school had gekregen, maar voornamelijk met behulp van een nieuwe app op haar telefoon: Finch.

In dezelfde week hoorde ik op de radio over de uitslagen van een onderzoek dat Unicef Nederland had gehouden onder duizend kinderen tussen de tien en achttien jaar. Hieruit was naar voren gekomen dat maar liefst 69 procent van de jongeren in deze leeftijdscategorie vóór een verbod is op sociale media. Ze voelen zich online niet voldoende beschermd tegen onder andere nepnieuws, allerlei nare beelden die ze te zien krijgen en online pesten. Ook geven ze aan dat de meest populaire apps als Instagram, Snapchat en TikTok ervoor zorgen dat ze dagelijks onnodig urenlang scrollen en een negatieve impact hebben op hun mentale welzijn. Het onderzoek is wederom een wake-up call voor iedereen. Er is opnieuw een aanleiding voor het aanpakken van dit asociale media probleem. De overheid is aan zet om in te grijpen. Maar het is net als met de problemen rondom het gokken en vapen: de commercie lijkt voor het welbevinden te gaan. Wat rest is het gesprek blijven aangaan, al lijkt dat een doelloos gevecht tegen de schermen en hun gebruikers. Ondanks dat de cijfers aangeven dat er van alle kanten wordt gesmeekt om in te grijpen.

Vanwege de impact op het mentale welzijn van de jongeren die dagelijks vele uren verslingerd zijn aan de diverse vormen van sociale media, kon je wachten op een digitaal tegengeluid. De makers van de zogenaamde welzijnsapp Finch proberen een jong publiek op een positieve manier te bereiken door ze te helpen om gezonde gewoontes te ontwikkelen. Allereerst moet hierbij een digitale versie van een vogel worden gepersonaliseerd naar eigen smaak. Tevens is er een korte kennismaking waarin de gebruikers kunnen aangeven hoe ze zich voelen en wat ze willen bereiken met de app.

De app motiveert om bepaalde doelen te halen, ieder op zijn of haar eigen niveau. Daardoor kunnen punten worden behaald en kan de vogel en de omgeving worden ‘opgepimpt’. Volgens de app wordt er vooral ingezet op het ontwikkelen van positieve gewoontes en het stimuleren van het welzijn van de gebruikers. Dit kan bijvoorbeeld door zelfzorgactiviteiten te verrichten, zoals ademhalingsoefeningen, reflecteren op wat goed ging, mediteren of dagelijkse bezigheden - zoals plannen - in te zetten. Het is een moedig, weliswaar nog steeds digitaal, begin om tegengas te geven aan de energie-, tijd- en welzijnslurpende grootmachten die geen enkele boodschap hebben aan hoe mensen zich daadwerkelijk voelen, wat ze willen bereiken, hoe ze met elkaar willen omgaan in het echte leven en wat ze nodig hebben om gezond te blijven. Voor Anna werkt het in elk geval zichtbaar. Daar kan geen kattenfilmpje, influencer, prank of challenge tegenop.