Dit is niet het Nederland van Wiegel en Nijpels

Hoe de VVD haar liberale ziel verloor

Er is een verschil tussen liberalisme en kapitalisme. Tussen vrijheid en het recht om alles op te eisen. Tussen verantwoordelijkheid dragen en winst najagen. Dat verschil lijkt de VVD te zijn vergeten.

Wat ooit begon als een partij van vrijzinnigen en zelfstandigen, van mensen die geloofden in kansen voor wie zich inzette, is verworden tot een machinerie voor het beschermen van bezit. Niet van waarde, maar van vermogen. Niet van vrijheid, maar van privileges.

Wiegel, de eeuwige brombeer van de VVD, zou zich waarschijnlijk hebben verslikt in zijn jenever bij het lezen van het verkiezingsprogramma anno nu. Minder geld naar zorg en sociale zekerheid om “de economie te laten groeien”? Een kleiner basispakket, meer eigen bijdragen en een “meer activerende sociale zekerheid”? Dat is geen hervormen. Dat is afbreken wat mensen bij elkaar houdt.

En wie is volgens de VVD dan de grote held in dit verhaal? De hardwerkende Nederlander. Een vlag waar iedereen onder denkt te vallen. Maar let op: die vlag wappert niet op het huis van de buschauffeur, de nachtzuster of de stratenmaker. Die vlag wappert op de villa met zonnepanelen en beleggingsportefeuille. Dáár woont de ‘hardwerkende Nederlander’ die volgens de VVD een “leven zonder zorgen verdient”.

Wie niet hard (genoeg) kan werken? Die verdient blijkbaar géén zorgeloos bestaan. Geen zekerheid. Geen rust. Ziek? Pech. Moe? Eigen schuld. Oud? Kostenpost. We zijn verworden tot een samenleving waarin je alleen telt als je iets oplevert. Alsof waardigheid een verdienmodel is.

Ooit stond de VVD voor persoonlijke vrijheid én sociale verantwoordelijkheid. Ed Nijpels pleitte voor natuur, klimaat en publieke betrokkenheid. Hans Wiegel was een man van de verzorgingsstaat, niet van de belastingvlucht. De liberale traditie die zij vertegenwoordigden gaf ruimte, maar kende ook grenzen. Ze verdedigden de zwakkeren net zo hard als de ondernemers. Ze geloofden in gelijke kansen – niet in gegarandeerde uitkomsten, maar wél in een eerlijke start.

Wat we nu zien, is het tegenovergestelde. De kloof tussen arm en rijk wordt dieper. Niet door luiheid, maar door beleid. Niet door toeval, maar door keuze. De VVD investeert liever in F-35’s dan in wijkverpleging. In aandeelhouders dan in basisscholen. In marktwerking dan in menselijke maat.

Verdeel en heers. Dat is het adagium geworden. Eerst waren het de migranten, nu zijn het de ‘luie uitkeringstrekkers’. Altijd is er een groep die de zondebok moet zijn, zodat de welgestelden hun greep op het stuur niet verliezen. Maar pas op: een samenleving die structureel groepen uitsluit, verliest uiteindelijk z’n samenhang. En dan is niemand meer vrij.

En dan is er nu Dilan Yeşilgöz. De vrouw die haar eigen afkomst als vluchteling inzet als moreel schild, maar ondertussen een kabinet liet klappen op basis van een niet onderbouwde angstcampagne over 'nareizende asielzoekers'. Terwijl haar eigen ambtenaren zeiden dat het nergens op sloeg, bleef zij volhouden. Geen vergissing – een bewuste leugen, politiek geframed om te scoren. En wie op dat moment nog dacht dat het om beleid ging, weet nu: het ging om stemmen. Om zieltjes winnen op kosten van kwetsbaren.

Zij was het die de deur van de hel openzette voor de PVV. Niet als slachtoffer van de omstandigheden, maar als regisseur van het spel. Het cordon sanitaire dat decennialang werd verdedigd, werd door haar achteloos gesloopt. Niet met een knal, maar met een knikje.

De vraag is niet of de VVD is veranderd. De vraag is: wie durft dat hardop te zeggen? Want dit is niet meer het Nederland van Wiegel en Nijpels. Dit is een land waar solidariteit wordt afgedaan als luxe, en zorg als kostenpost. Waar alleen succes telt – en pech een persoonlijk falen is.

Maar weet dit: het land van morgen wordt gebouwd met de keuzes van vandaag. En soms begint dat met een kruisje op een stembiljet. Geen symbool, maar een signaal.

Weet waar je op stemt in oktober.