Dit kabinet drijft op corruptie

We mogen blij zijn, dat Frans Timmermans tegen de genocide in Gaza is. Toch viel mij op in zijn framing, dat hij doet alsof dit kabinet aan de leiband van Wilders loopt. Op Bluesky schreef hij: “Yesilgöz volgt Wilders blind in het steunen van Netanyahu’s bloedbad in Gaza. VVD stemt tegen moties die druk zetten op Israël, ook tegen onze motie om onmiddellijk humanitaire hulp te leveren aan Gaza - desnoods zonder toestemming van Israël. De geschiedenis zal hard oordelen.”

Frans heeft gelijk over Gaza, maar ongelijk over Wilders' rol: het kabinet volgt niet Wilders. Rutte liet zijn eigen kabinet vallen vanwege migratie. Dit huidige kabinet volgt geld. Laten we ophouden met dat gemakzuchtige frame waarin het kabinet “slaafs Wilders volgt”. Alsof Geert Wilders een soort marionettenspeler is die het hele coalitiedrama van NSC, VVD en BBB regisseert vanuit een donkere bunker vol haathamsters en complotmarmotten. De werkelijkheid is banaler en cynischer: het zijn de lobbyisten die gevolgd worden. En ja, ook Wilders volgt diezelfde lobbyisten. Slaafs, als een goed afgericht communicatiemedium.

Zo werd zijn juridische verdediging in de ‘minder minder’-zaak betaald via een stichting die gefinancierd werd door de Amerikaanse miljardair Robert Shillman, sponsor van Project Veritas en indirect verbonden aan de Proud Boys. Hij ontving forse donaties van het ultrarechtse David Horowitz Freedom Center, en zijn reis- en verblijfkosten voor conferenties in Florida (2014, 2015, 2016, 2018, 2019, 2024) werden herhaaldelijk door dit centrum vergoed. Geen idee wie nu bij Wilders op 1 staat, maar Nederland is het in ieder geval niet.

Zo vloog hij ook naar Hongarije op kosten van het CPAC-netwerk, naar Australië betaald door de islamofobe Q Society, en naar Israël op uitnodiging van Likud. Deze reizen werden betaald door extreemrechtse zusterpartijen of belangenorganisaties, zonder dat Wilders ze meldde in het giftenregister. In 2024 alleen al werd hij gefinancierd voor bijeenkomsten in Italië, Spanje, Frankrijk, Hongarije, België, Israël en de VS — allemaal betaald door extreemrechtse zusterpartijen of belangenorganisaties. Transparantie is geen vereiste als je weet wie je echte publiek is.

Neem VVD-leider Dilan Yeşilgöz. Zij zwijgt niet over genocide omdat ze bang is voor Wilders, maar omdat ze ooit meeging met een snoepreisje van het CIDI, het pro-Israëlische lobbyorgaan dat in Den Haag structureel deuren opent die voor anderen gesloten blijven. Volgens The Rights Forum zou dit deels betaald zijn uit zogeheten maror gelden. De site van de Tweede Kamer bevestigt dit. Maror gelden zijn bestemd voor de Nederlandse Joodse gemeenschap als restitutie voor tijdens de Tweede Wereldoorlog geroofde Joodse bezittingen. Niet alleen is haar bezoekje aan Israël in 2019 een teken van belangenverstrengeling en hufterigheid, in 2018 liet zij zich ook door het CIDI interviewen. Als dit ging over Rusland, China, Qatar, Saoedi-Arabië, Venezuela etc. hadden de kranten volgestaan, maar bij Israël komt de antisemitismekaart.

En dat is precies het probleem: dit kabinet volgt geen politieke leider, het volgt donateurs. PVV-stemmers zijn woedend omdat ze zich niet gehoord voelen, en wat doen ze? Ze stemmen op partijen die hun gehoorzaamheid verkopen aan de hoogste bieder. Ze stemmen op partijen met een immense lobby achter zich, en denken dat Wilders hen eindelijk een stem geeft — terwijl hij slechts de stem is van het geld.

Kijk naar Marjolein Faber van de PVV. Terwijl ze iedereen afleidt met ophef over asielkinderen die naar de Efteling gaan, zorgt haar beleid er stilletjes voor dat particuliere detentiebedrijven, COA-uitbaters en vastgoedfondsen woekerwinsten boeken op de rug van migranten. Migratie moet niet stoppen — dat zou het verdienmodel onderuithalen. Wat zij wil, is dat armere witte Nederlanders boos worden op dat dure uitje, en uit rancune die kinderen geen plezier gunnen. Niet dat asielzoeker verdwijnt. De asielzoeker is de perfecte zondebok: zichtbaar, weerloos en politiek bruikbaar. Als hij wegvalt, moet men misschien eindelijk naar boven kijken — naar waar het echte geld wordt verdiend.

Dat verdienmodel is allesbepalend: denk aan de COA-contracten met private detentiebedrijven, die miljoenen verdienen aan asielopvang, of aan beveiligingsfirma’s die profiteren van de militarisering van grenzen. Denk aan hedgefondsen en vastgoedinvesteerders die winst maken op schaarste aan sociale woningen door gesegregeerde asielopvanglocaties als onderpand te gebruiken.

In 2025 werd voor het eerst een aparte begroting vastgesteld voor het ministerie van Asiel en Migratie, ter waarde van bijna €9,5 miljard — een stijging ten opzichte van €7,3 miljard in 2024. Voor 2026 wordt zelfs gerekend op €9,8 miljard, met forse budgetverhogingen voor COA (€779,4 miljoen extra) en de IND (€33,8 miljoen extra in 2025, oplopend tot €590,4 miljoen in 2028) om achterstanden en tekorten in de asielketen aan te pakken. Terwijl politici beweren dat het ‘de spuigaten uitloopt’, zien de echte profiteurs hun jaarbalansen bloeien — in een systeem waarin angst lucratiever is dan oplossing.

Terwijl de miljarden richting migratie-industrie blijven stromen, profileren de gevestigde partijen zich met ferme symboliek — niet om het systeem te veranderen, maar om hun positie daarin te behouden. Nee, Yeşilgöz is geen ‘slaaf van Wilders’. Als dat zo was, zou de media haar niet zo omarmen, zou ze niet zo veel ruimte krijgen om zich als gematigde leider te profileren. Dan zou Wilders gewoon premier zijn geweest, maar dat vond men toch te ver gaan.

Terwijl 100.000 mensen demonstreerden tegen genocide in Gaza, waren politici achter de gesloten deuren van het CIDI. Ook blijkt Schoof geen marionet van Wilders te zijn — aangezien hij zich gewoon laat inbellen voor het feestje van CIDI hun 50-jarig bestaan. Symboliek boven staatsmanschap. En hij deed dat niet alleen: bij dat feest op de Israëlische ambassade waren ook NSC’er Diederik Boomsma, BBB’er Mona Keijzer en VVD’er Ulysse Ellian aanwezig — alsof ze hun loyaliteit alvast wilden bewijzen aan de volgende lobbyfase van dit kabinet. Helaas zaten er ook veel PvdA’ers bij, die liever luisteren naar Ayaan Hirsi Ali en Douglas Murray dan solidariteit tonen.

Wilders heeft invloed, natuurlijk — een flinke vinger in de pap zelfs — maar door te doen alsof hij alles bepaalt, ontsla je de rest van hun verantwoordelijkheid. Alsof Yeşilgöz, Vroonhoven, Van der Plas en het hele CDA-midden slechts slachtoffers zijn van een politieke gijzeling. Dat zijn ze niet. Ze kiezen. Actief. Voor deze koers.

Omtzigt zweeg over Gaza met dezelfde berekening waarmee hij rechters verdacht maakt in het migratiedebat. Hoewel ik op een manier denk dat hij slachtoffer is van dit kabinet, moeten we ook kritisch op hem blijven. Diederik Boomsma zat recent nog te pleiten voor enkelbanden voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Ook schoof hij recent aan bij Nieuws van de Dag, om gezellig met Wierd en Jan van de Beek over migratie te babbelen. Het zit gewoon ook in zijn eigen partij.

We denken namelijk dat migrantenhaat de laatste tijd erger is geworden. Dat ze samengeklonterd zitten in getto's in grote steden, is voor extreemrechts bewijs dat er omvolking plaatsvindt. Het is bewijs van iets anders. De migrant was eigenlijk nooit welkom, want het was de bedoeling dat de gastarbeider uiteindelijk zou vertrekken, en die enkele asielzoeker mocht nog, maar ‘het land is van ons.’ Het idee van ‘maak hun ons’ kwam later pas. Ze moesten onze rotklusjes opknappen voor een habbekrats en oprotten, en hetzelfde herhalen we nu met Oost-Europeanen. Een soort slavenhoudersmentaliteit, maar dan in een modern jasje gestoken.

Een bouwvakker breng je ook een kop koffie, want hij bewijst jou een dienst. In plaats daarvan vragen we de bouwvakker in dit metafoor, of hij korting geeft en geen voorrijkosten rekent, en vonden we het bizar dat hij een glaasje water wilde — want weet je wel wat dat kost? En dit stukje zelfreflectie ontbreekt bij al die populisten die lopen te jammeren over al die buitenlanders. Joh, iemand voelt zich geen onderdeel van de maatschappij als jij je zo opstelt?

Fortuyn vertelde nooit het hele verhaal. Janmaat vertelde nooit het hele verhaal. Nu doen Wilders, Van der Plas en Yesilgöz dat ook niet. Ze vertellen niet wat er echt speelt, alleen op wie je boos moet zijn. Ze bieden geen analyse, maar afleiding. Geen oplossingen, maar stropoppen. En zolang wij daarin blijven trappen — zolang we blijven doen alsof het allemaal de schuld is van ‘linkse rechters’, ‘klimaatwappies’ of ‘de woke jeugd’ — hoeven zij zich nooit te verantwoorden voor het échte onrecht. Voor de lege koelkasten, de onbetaalbare huren, de uitgeholde zorg, de burn-outs in het onderwijs. Ze hoeven alleen maar een zondebok aan te wijzen en daarna kunnen de aandeelhouders weer rustig slapen.

Want terwijl PVV subsidie laat doorsluizen via schimmige stichtingen, NSC een ruggengraat toont waarmee je touwtje kan springen, en BBB via ReMarkAble meer dan twee ton aan campagnes besteedt zonder dat dit correct als gift wordt opgegeven, draait alles in deze coalitie om belangenverstrengeling. De VVD hield jarenlang transparantie tegen, stemde tegen een lobbyregister, en haalde miljoenen op via fondsenwervingsdiners met vastgoedmagnaten.

Ter vergelijking: GroenLinks/PvdA en SP kregen in dezelfde periode vooral bijdragen van hun eigen Kamerleden en politici, die binnen die partijen verplicht een deel van hun salaris afdragen aan de partijkas. Het liefst heb ik al het particuliere geld uit de politiek en regelen we alles via de Wet Financiering politieke partijen, maar het toont wel het verschil aan.

Daarom is het niet verbazingwekkend, dat het lobbyregister dat NSC oorspronkelijk wilde, is geschrapt. Ook heeft de overheid besloten om ambtsberichten niet langer te publiceren. Zo vertraagt minister Wiersma (Landbouw, BBB) bewust de publicatie van uitstootgegevens van veehouders. Ze wil zestigduizend boeren persoonlijk aanschrijven – een procedure die tot 14 miljoen euro kost en maanden vertraging oplevert – terwijl volgens het Adviescollege Openbaarheid (ACOI) geen enkele wettelijke grond bestaat om dit te doen. Behoorlijk bestuur maakt plaats voor bestuurlijke sabotage.

En het is niet alleen de politiek — het zijn ook de media die dit decor faciliteren. Wanneer opiniemakers als Wierd Duk, Rosanne Hertzberger en Marianne Zwagerman het maatschappelijk debat centreren op angst en afkeer, en talkshows als Op1 en WNL systematisch rechtse stemmen naar voren schuiven als ‘gematigd geluid’, worden structurele oorzaken onzichtbaar gemaakt. Onderzoek van de RUG en de bevindingen van Nieuwsmonitor bevestigen: talkshows selecteren bewust op conflict en herkenbaarheid. Het zijn geen gekke Henkies die roepen dat de migrant “te veel kost” — het zijn uitgekiende mediaformats die haat verkopen als gewone mening.

Talkshows draaien niet op nuance, maar op verontwaardiging per minuut. Hoe meer conflict, hoe meer kijkcijfers — en dus meer advertentie-inkomsten. Zo wordt een mening als “migranten kosten te veel” geen racistische karikatuur, maar een format dat converteert naar clicks en airtime. En WNL? Dat wordt publiek gefinancierd, maar draait inhoudelijk op VVD-communicatie — met vaste tafeldames die eerder campagne voerden voor de partij.

Vaste tafeldames als Suse van Kleef en Lale Gül verdedigen VVD-standpunten onder het mom van ‘vrijzinnige opinie’, terwijl kritische stemmen systematisch worden geweerd. Zo fungeert WNL als het publieke omroepkanaal van de VVD, gefinancierd met belastinggeld, maar inhoudelijk verankerd in het partijdenken.

De tragiek is dat de woede van de kiezer écht is, maar ze wordt gekaapt, verpakt en doorverkocht — aan partijen die niets anders doen dan die woede exploiteren. De enigen die werkelijk worden bedonderd, zijn de kiezers. Hun woede wordt vakkundig gericht op moslims, migranten, werklozen en trans jongeren — allesbehalve het neoliberale systeem dat hun zorg kapot bezuinigt, hun werk onzeker maakt en hun leven inricht als een Excel-sheet voor hedgefondsen.

Het systeem is zeker niet bij Wilders begonnen, maar Wilders behoudt dat systeem wel. Onze Friedrich Hayek-fan Geert is dat systeem. Je kunt de VVD’er wel uit de VVD halen, maar haal je de VVD wel uit VVD’er Geert Wilders? Alleen met een rauwer randje en wat scheldwoorden erbij. Je kunt als media hem blijven framen als sociaaleconomisch links, maar dat is Wilders in de praktijk nooit geweest. Op Breitbart schreef hij dit: "As early as 1922, Hayek’s own mentor, Ludwig von Mises, pointed out that Socialism can only prosper when individuals are atomised and cut loose from the ties to what identifies them. When the family disappears, Mises wrote, “society is confronted with separate individuals only. Nothing is left but the individual and the state.”"

Wie nu nog wil beweren dat Wilders het gat op links vulde, moet echt zijn huiswerk beter maken. Hayek beschrijft in Road to Serfdom, dat hoewel fascisme verwerpelijk was, het zou zijn ontstaan als reactie op het socialisme. "The rise of fascism and Nazism was not a reaction against the socialist trends of the preceding period but a necessary outcome of those tendencies."

Hoewel Hayek het fascisme expliciet verwierp, is het een gedachte die ongemakkelijk schuurt — nu diezelfde retoriek wordt ingezet om elke vorm van sociale gelijkheid als "gevaarlijk" te framen. En ondertussen geven we de kiezer de schuld, omdat politieke verslaggevers beweren dat Wilders economisch links is en de verzorgingsstaat wil redden door migratie te beperken. Alsof slachtoffers alleen slachtoffer mogen zijn als ze in onze morele mal passen. Maar ook bij verkrachtingszaken weten we: niet elk slachtoffer is sympathiek — dat maakt het trauma niet minder echt.

Armoede daalt, juichen de koppen—maar wie goed kijkt, ziet dat de kloof groeit. NOS gelooft de ABN-AMRO boven de burger. Wel vermelden ze keurig in hun artikel: "De uitgaven aan boodschappen worden niet als vaste lasten gezien." Volgens het CBS is het waar dat minder mensen leven onder de armoedegrens, maar wie arm is, is dieper arm dan ooit. Werken beschermt niet meer tegen armoede, sparen is een privilege geworden, en zonder energietoeslag wacht de val. Volgens het CBS is 56% van het totale vermogen in Nederland in handen van de rijkste 10%. Deze scheve verhoudingen zijn het gevolg van langetermijnontwikkelingen: zo profiteerden huizenbezitters en beleggers van vermogensgroei, terwijl jongeren en huurders achterblijven. De markt herverdeelt wel degelijk—maar van arm naar rijk, structureel en met overheidssteun.

Denk bijvoorbeeld aan de mijnbouwschade van Groningen tot Limburg, van toeslagen tot schuldhulp: telkens weer kiest de overheid niet voor mensen, maar voor markt, macht en multinationals. Erkenning komt pas als de schade onmiskenbaar is, excuses pas als het wantrouwen onomkeerbaar is. Of het nu gaat om gas, PFAS, mijnwater of schulden: de burger wordt voorgelogen, uitgespeeld en opgeofferd.

Integriteit is in Den Haag geen norm maar een valuta: verhandelbaar, kneedbaar, en structureel misbruikt. Wopke Hoekstra verkocht verkiezingsprogramma’s na een tonneninjectie van ondernemer Hans van der Wind. Dit alles is niet begonnen met dit huidige kabinet. De rechtstaat lijdt al jaren aan gebrekkig onderhoud. Dit kabinet moet niet alleen weg omdat zij de rechtstaat slopen, maar ook omdat de kabinetten daarvoor veel te weinig onderhoud hebben gepleegd aan diezelfde rechtstaat. Daar moeten we een keer mee beginnen.

Je hoeft geen vrienden te worden met de racisten in je buurt. Je hoeft hun gedrag niet goed te keuren. Erken wel dat ook zij slachtoffer zijn van een systeem dat structureel ongelijkheid verkoopt als vrijheid, haat als waarheid en onderdrukking als “normaal doen”. Begrip is geen goedkeuring. Het is analyse. Het is politiek bewustzijn. Ook is het de eerste stap richting een alternatief dat de haat niet verkoopt, maar overstijgt.

We hebben geen behoefte aan nog een generatie schijndemocraten. We hebben een radicaal andere bestuurscultuur nodig: transparant, dienstbaar en niet te koop. Geen lobbylunches meer, maar parlementaire plicht. Geen systeem waarin angst verkoopt, maar waarin solidariteit weer loont. Want democratie is niet te koop — tenzij wij dat toelaten. Laten we haar terug claimen!