Doe gewoon een stapje terug

Jullie bekleden de mooiste posities in het land, van de politiek tot de media en het bedrijfsleven. Jullie staan vooraan om prijzen en eervolle vermeldingen op te halen en uit te delen. Jullie krijgen kansen en zijn in de positie anderen de kans te geven. You know who you are.

Dat de wereld waarin we leven voor jullie comfort is ingericht – daar kunnen jullie persoonlijk niets aan doen. Maar die wereld veranderen, dáár kunnen jullie wel iets aan doen. Het is gemakkelijker dan je denkt, maar het is blijkbaar moeilijker om te zien. Daarom een praktische les in een stapje terug doen, waarbij de gedachte ‘voor alles is een plaats en tijd’ centraal staat.

Stel, je wordt uitgenodigd als gast aan te schuiven bij Buitenhof. Het onderwerp is institutioneel racisme en je medegast is hoogleraar Gender en Etniciteit Gloria Wekker. Je weet dat de spreektijd beperkt is en jij dus kostbare tijd zal innemen van een meer dan gekwalificeerde spreker op dit thema. Vraag je af waarom je daar zit en wat je toegevoegde waarde is. Jouw mening doet er zeker toe, maar is die ook zo belangrijk om in Buitenhof te ventileren? Misschien is dit jouw plek niet, misschien is dit de tijd niet.

Stel, je wordt gevraagd een ‘debat’ te leiden bij het programma ‘de Stelling’ op de NPO. Het onderwerp is racisme, terwijl racisme geen mening is en het daarmee geen debat zou moeten behoeven. Je presenteert dit programma altijd, net als andere mooie programma’s voor de NPO. Je bent geen expert op dit gebied en weet dat er veel kritiek is op eerdere uitspraken die je hebt gedaan over racisme. Ben jij dan de juiste persoon om het gesprek over dit onderwerp te begeleiden of is er iemand anders die je zou kunnen voordragen in jouw plaats? Misschien is dit jouw plek niet.

Stel, je ontwikkelt met alle goede bedoelingen een bewustwordingscampagne met als thema antiracisme. Door de verhalen van witte mensen centraal te stellen en hiermee het straatbeeld te vullen, wil je andere witte mensen wakker schudden. Prima idee, zou je zeggen. Maar niet als er niet eerst 100 campagnes gemaakt worden waarin de ervaringen van mensen van kleur centraal staan. Natuurlijk is het belangrijk om ervaringen uit te wisselen met gelijkgestemden, maar dat hoeft niet in een grote outdoor-campagne. Misschien is dit niet het moment.

Stel, je bent politicus en je neemt deel aan een, daar gaan we weer, ‘debat’ in de Tweede Kamer over racisme. Dan doen jouw persoonlijke ervaringen er niet toe. Dan doet het er ook niet toe wat jij wel of geen racisme vindt. En het doet er al helemaal niet toe hoe jij denkt dat Zwarte Piet ineens door de schoorsteen is gekomen. Het enige dat er wél toe zou moeten doen is concluderen dat er kennis mist én dat je stuurt op de noodzaak van educatie van politici, media, leraren en burgers. Misschien is het jouw plek niet meer, misschien is dit jouw tijd niet meer.

Stel, je vindt mij klinken als een irritante schooljuffrouw en hebt geen zin om iets van mij aan te nemen, neem dan een voorbeeld aan Alexis Ohanian, de oprichter en voormalig CEO van online platform Reddit. Hij stapte uit het bestuur Reddit om plaats te maken voor een zwart bestuurslid. Hoe moeilijk het voor vrouwen en/of mensen van kleur is om toe te treden tot dit soort posities, zo gemakkelijk is het voor witte mannen om ruimte te maken. Dát is jouw plek en jouw tijd.

Want als je zegt het belangrijk te vinden dat er meer gelijkwaardigheid komt, doe dan iets waaruit dat blijkt. Jouw privilege zegt niets over wie jij bent. Wat je ermee doet, zegt dat des te meer.