Doe onderzoek naar uittocht van Haagse politici

Het zou goed zijn als eens grondig onafhankelijk wordt onderzocht waarom zo veel politici de Haagse politiek vaarwel zeggen. Ik wil wel een voorzetje geven.

Natuurlijk leven we in een turbulente tijd, die gekenmerkt wordt door een soort derde Wereld Oorlog, een gigantisch klimaatprobleem en die stijf staat van de problemen, op het gebied van de volkshuisvesting, de inkomensongelijkheid en de zorg. En niet te vergeten oude kwesties die maar niet worden opgelost, zoals het stikstofbeleid, het toeslagenschandaal en de gevolgen van de aardgaswinning in Groningen.

Veel politici zullen hun vak ondankbaar en onveilig noemen en gefrustreerd zijn omdat ze niet kunnen waar maken wat ze graag zouden willen. Ook zullen ze moe zijn van waar de Haagse bureaucratie ze mee opzadelt: het lezen van ellenlange stukken, het bijwonen van eindeloze vergaderingen, het gedwongen volgen van regels en procedures.

Ik denk dan: waar blijft uw zelfkritiek? Je hoeft dat rare Haagse spelletje toch niet steeds braaf mee te spelen. Zie Omtzigt.

Er zijn politici en media die van de komende verkiezingen veel heil verwachten.

Die echt denken dat er daarna veel gaat veranderen.

Ik niet.

Laten we eerst eens kijken wat men als ‘nieuwe politiek’ voorstelt.

D66 probeert dat al jaren, maar heeft nauwelijks iets bereikt. In 2018 verscheen het eindrapport van de staatscommissie parlementaire stelsel onder leiding van Johan Remkes. Het rapport bevatte een prima analyse van de politieke bestuurscultuur en het mondt uit in veel goede aanbevelingen. Ook daar is zo goed als niks mee gebeurd.

Pieter Omtzigt wil met zijn nieuwe partij ook het vertrouwen van burgers in de overheid herstellen. Door onder andere nieuwe wetten aan de grondwet te toetsen; het kiesstelsel te regionaliseren en de klokkenluiders beter te beschermen. Stuk voor stuk zijn dat sympathieke ideeën, maar tevens druppels op een gloeiende plaat.

Het echte probleem is volgens mij dat dat wereldje rond het Binnenhof een hele hardnekkige naar binnen gekeerde cultuur is, waarin allerlei tradities, doorgeschoten bureaucratie plus tal van regeltjes en gedragscodes een eigen leven zijn gaan leiden. De antropoloog Joris Luyendijk heeft die cultuur in zijn boekje ‘Je hebt het niet van mij, maar’ (Podium, 2010) prima onder woorden gebracht. Geen wonder dat menige door hem beschreven landelijke politicus en parlementaire journalist zich toen van zijn kritiek heeft gedistantieerd. Het

Is nooit leuk wanneer iemand een spijker op de kop slaat.

Ik weet nog dat ik ooit Pim Fortuyn voor de cultuur rond dat politieke bestel waarschuwde. “Kiezers kunnen jouw nieuwe beleid steunen, maar die Haagse cultuur zul je niet snel kunnen doorbreken.” De meningen over de invloed van Fortuyn na zijn overlijden zijn verdeeld. Ik vind die invloed heel beperkt.

Het AD schrijft dat nieuwe politiek vooral iets voor ontevreden kiezers is die willen dat politici in de eerste plaats problemen oplossen. (AD 26/8/2023)

Die constatering onderschrijf ik. De kans op het oplossen van al die problemen lijkt me overigens uitermate klein nu de economie in een crisis verkeert en het kabinet op Prinjesdag nieuwe bezuinigingen zal aankondigen.

Het is daarom hoog tijd om anders met de economie om te gaan en meer te doen met de inzichten van economen als Thomas Piketty, die de economische ongelijkheid principieel te lijf wil gaan, en Kate Raworth, die The Guardian ‘De Keynes van de 21e eeuw’ noemt. Het is echter een illusie om te verwachten dat een nieuwe regering het neoliberale kapitalisme de rug toe durft te keren. In het weekblad De Groene schrijft Koen Haegens dat de mainstream economen zich blind tonen voor de dreigende klimaatramp en Casper Thomas beschrijft de nieuwe economische doctrine ‘Bidenomics’, waarbij de overheid investeert in schone technologie en verduurzaming. (De Groene 24/8/2023).

Wat mij vooral opvalt dat de politiek, op landelijk en lokaal niveau, de burger (die kiezer en belastingbetaler is) nog altijd niet serieus wil nemen. Het minste wat een nieuwe regering zou kunnen doen is het invoeren van het referendum (wat mij betreft zoals in Zwitserland, vier keer per jaar) en een kiesdrempel om de wildgroei van te veel kleine partijen wat te beteugelen.

Maar wedden dat dat niet gaat gebeuren.

Waarom niet?

Omdat we tot in lengte van dagen te maken zullen hebben met die hardnekkige Haagse cultuur en de daarbij behorende arrogantie van de macht.