Echt contact met mensen, dat is de sleutel tot succes voor GroenLinks-PvdA

Ruim 3 weken na de Tweede Kamerverkiezingen is er veel gezegd en geschreven over de reden van het feit dat de PVV met groot verschil de grootste politieke partij is geworden van Nederland. En ook al groeide de combinatie Groen Links – Partij van de Arbeid, het voelde door deze verdere verrechtsing als een nederlaag. En nog steeds kan links maar slecht leven met deze nieuwe realiteit, gezien de zichtbaar zure gezichten nadat de PVVer Bosma deze week werd gekozen tot voorzitter van de Tweede Kamer.

Het blijven denken in kampen levert volgens mij weinig op, in tegendeel, het kan zich alleen maar tegen je keren en de negatieve en polariserende beeldvorming die rechts maakt van links verder versterken. Belangrijker is om een goede analyse te maken van het eigen aandeel in deze nieuwe, politieke realiteit die een afspiegeling geeft van hoe mensen in Nederland denken over verschillende maatschappelijke problemen in onze samenleving. Alleen dan kom je tot oplossingen en het versterken van de eigen basis van de Sociaaldemocratie.

Voor mij was de uitslag van de afgelopen TK-verkiezingen plus de reacties daarop van met name links een herhaling van 20 jaar geleden, het moment dat Pim Fortuyn een enorme overwinning haalde in de gemeenteraadsverkiezingen in 2002. Het feit dat zich dit nu herhaalt, betekent dat er weinig is gebeurd met het gegeven dat een grote groep mensen zich in onze samenleving niet gezien voelen. Zij zoeken in grote getallen hun toevlucht bij een zogenaamde redder, zoals Fortuyn, Baudet, Van der Plas en dus nu Wilders, die hun problemen natuurlijk niet kunnen oplossen.

Maar het is wel van groot belang om het signaal op te pakken dat deze burgers geven. Het is schokkend dat dit signaal in 20 jaar tijd niet is gehoord, dus is het ook niet verassend dat het zich weer laat zien, recht in ons gezicht. Net zolang, totdat het wordt opgepakt. En, nogmaals, dat doe je niet als je deze burgers vanuit het in kampen denken van wij zijn goed, zij zijn slecht verder van jezelf afduwt, maar in staat bent om werkelijk contact te maken met deze mensen die zich niet gezien voelen.

Dat zich niet gezien voelen, is voor mij de belangrijkste reden van de al 20 jaar durende ontwikkeling dat een substantieel grote groep mensen zich niet vertegenwoordigd voelt door de partijen in het midden van het politieke spectrum en hun toevlucht zoekt bij een meer extreme variant. Niet omdat al deze mensen nu extreemrechts zijn, maar wel omdat zijn een belangrijk signaal willen afgeven. Zij voelen zich niet gezien, maar zijn het volgens mij ook zat om van bovenaf beleid te krijgen opgelegd, zoals bijvoorbeeld nu met het klimaatbeleid gebeurt.

Dat is voor mij de kern, mensen voelen zich niet gezien en zijn de eigen regie, de eigen invloed op wat er gebeurt in hun leven, kwijt. Daar zit dus volgens mij precies het antwoord; maak contact met mensen en ga hun weer het gevoel geven dat ze invloed hebben op de belangrijke thema’s in de samenleving. Ook dat is onderdeel van een democratie. En dat initiatief moet van links komen, daar ligt de grootste kans voor GL-PvdA. Ga de komende jaren investeren in mensen, in burgers en niet zozeer in ideeën, waarvan blijkt dat deze niet aansluiten bij de meeste Nederlanders. Iedereen is zich wel bewust dat er iets moet veranderen vanwege de klimaatcrisis, maar ga beleid maken met mensen, niet door ze beleid van bovenaf op te leggen. Ga achter mensen staan, niet tegenover hen.

Dat begint dus door werkelijk contact te maken met burgers, met mensen, naar hen te luisteren. Dat klinkt misschien heel simpel, maar dat is het dus niet. In onze neoliberale en technocratische samenleving zijn mensen steeds meer een verlengstuk en gebruiksvoorwerp geworden van doelen die gehaald dienen te worden, van procedures, van algoritmen. Reclames die zich op elk moment aan je opdringen, suggereren contact, suggereren dat het om jou gaat, maar het gaat natuurlijk altijd om het product dat jij moet kopen. Het gaat niet om jou, het gaat om jouw geld.

Ja, ook politieke partijen, met name in verkiezingstijd, gaat het niet werkelijk om jou, maar om jouw stem. Wanneer wordt er nu werkelijk naar jou geluisterd en naar wat jij nodig hebt, belangrijk vindt? Nee, helaas ook in de hulpverlening ben je vaak onderdeel van doelen die gehaald dienen te worden en waar een verdienmodel aan is gekoppeld. Worden de doelen niet gehaald, wordt er door de instelling geen geld verdiend. Dat weet ik als maatschappelijk werker uit eigen ervaring en is de reden waarom ik als zzp’er probeer uit de klauwen van dit systeem te blijven en er te zijn voor mensen.

Ons neoliberale systeem holt het contact, het werkelijk contact met mensen uit, wat een van de redenen is dat mensen zich niet gezien voelen en gaan stemmen op iemand als Geert Wilders. Alsof deze populist luistert naar mensen, nee, integendeel, mensen zijn voor Wilders niet meer dan een middel voor eigen gewin, eigen macht, eigen ego. Nogmaals, de 37 zetels van de PVV zijn een signaal van het zich niet gezien voelen door een zeer grote groep mensen, een signaal dat door links opgepakt kan worden!

Ik heb daar wel een misschien radicaal beeld bij. Wat als GL-PvdA op grote schaal in het land ontmoetingshuizen gaat openen, waarbij burgers kunnen binnenlopen en hun verhaal kunnen doen. Een plek waar werkelijk naar hen wordt geluisterd, onvoorwaardelijk. Wie ben jij, wat is jouw verhaal, wat heb jij nodig om een waardig bestaan te leven en wat kan ik daarin voor jou betekenen? Je kunt zo’n ontmoetingsplek echt linken aan de partij, een GL-PvdA ontmoetingsplek voor mensen, voor burgers, om hun verhaal te laten horen.

Je zou dus van GL-PvdA meer kunnen maken dan alleen een politieke partij, maar meer een soort merk, dat staat voor bepaalde waarden. Eenvoudige, basale, sociale waarden, dicht bij mensen. Dus niet vanuit hoogdravende, abstracte ideeën. Ik dacht zelfs, hoe zou het zijn als al die 25 Kamerleden van GL-PvdA iedere zaterdag hun eigen woonkamer beschikbaar zouden stellen voor zo’n ontmoeting. Een open deur voor burgers waar je met mensen in gesprek kunt gaan, misschien vanuit een soort format, een vragenlijstje, waar je een verslagje van kunt maken. Dit kun je dan bundelen in een boekje en vandaaruit kun je dan beleid gaan maken, vanuit wat mensen van onderop aandragen.

Ik merk dat zelf zo vaak in contact met mensen, die hebben een grote intelligentie als het gaat over het leven zelf, het overleven in de eigen situatie. Zij komen vaak met eenvoudige oplossingen, die werken! Luister naar hen, geef ze een stem, geef ze de invloed die hoort bij een democratie. Democratie mag meer zijn dan een stemprocedure om de zoveel jaar.

Links staat onder grote druk als je kijkt naar de verkiezingsuitslag van bijna een maand geleden. We kunnen ons nu gaan terugtrekken in een eigen bubbel van het eigen (morele) gelijk of we kunnen een patroon dat al meer dan 20 jaar duurt, radicaal doorbreken door te luisteren naar het signaal dat burgers al heel die tijd geven en contact met hen maken. Werkelijk contact en werkelijk luisteren naar hun verhaal. Voor mij is dat de enige mogelijkheid om een brede basis te gaan ontwikkelen voor de sociaaldemocratie die absoluut nodig is in onze samenleving.

Sociaaldemocratie staat voor mij voor het fundamentele onderlinge netwerk dat er tussen mensen is en door het neoliberalisme is uitgehold, mensen worden op het strijdtoneel van de vrije markt elkaars concurrent, elkaars vijand. Weer aansluiten en recht doen aan dat onderlinge netwerk door werkelijk te luisteren naar mensen, daar liggen de kansen voor links.