Ecokapitalisme: hoe biomassa een business model werd

‘Less must be the new more. It’s not the carbondioxide that is destroying the planet, it’s us. If we controll ourselves, all things are possible.’ – Jeff Gibs

De documentaire Planet of the Humans (van producent Michael Moore en regisseur Jeff Gibs) ontmaskerde recent Al Gore en een deel van de gevestigde orde binnen de milieubeweging als gelovigen in een groene revolutie die niet zo groen bleek te zijn. De reactie van een deel van die milieubeweging op de documentaire getuigt niet alleen van weinig kritisch denkvermogen maar ook van weinig strategisch inzicht – en van weinig wil om vooruit te komen.

Een aantal ‘progressieve’ kopstukken klaagde de makers van de documentaire zelfs aan; vanwege in totaal 4 seconden van de documentaire waarin een copyright issue zou spelen. De documentaire verdween vervolgens van YouTube, maar is sinds 5 juni weer helemaal terug en blijft de groen geschilderde kerk van gelovigen in de religie van het kapitaal irriteren.

Kijken dus, want om met regisseur Jeff Gibs te spreken; ‘bewustwording van de feiten is de enige weg naar echte verandering’. Planet of the Humans laat zien hoe held van de milieubeweging Al Gore, vlak voor het uitkomen van zijn film An Inconvenient Truth zijn geld zette op de handel in biomassa; door een bedrijf op te richten met de grootste ontbosser ter wereld; ex-Goldman Sachs-bankier David Blood. Inmiddels is Gore multimiljonair – dankzij het op enorme schaal omzagen van de longen van de aarde: bomen.

Toevalligerwijs zou biomassa na zijn film namelijk het wondermiddel worden dat er voor moest zorgen dat we afkwamen van fossiele energie zonder afscheid te hoeven nemen van een neoliberale economie. De film van Al Gore luidde de geboorte van het ecokapitalisme in. Planet of the Humans laat zien dat biomassacentrales niet zorgen voor de noodzakelijke transitie naar duurzame energie maar voor industriële boskap ten behoeve van de grote bedrijven van de superrijken.

Ondertussen heeft het zoveelste achteruitwerkende resultaat van het poldermodel, het Nederlandse klimaatakkoord, biomassa tot belangrijkste doel gebombardeerd. En dit is tot overmaat van ramp ook wettelijk vastgelegd. In een klimaatwet die werd opgesteld door ambtenaren die onder druk van het kabinet tijdens het opstellen vooral bezig waren te voorkomen dat de regering nog een keer via de rechter kon worden teruggefloten vanwege haar achteruitwerkende milieubeleid.

Het Nederlandse kabinet steekt dankzij een ‘breed gedragen’ klimaatakkoord zelfs miljarden euro’s subsidie in biomassa. Er zijn in Nederland alleen al veertig biomassacentrales actief – en er staan er nog zo’n twintig op de planning. Zie daar het achteruitwerkende effect van centralistische sturing door nauwelijks democratisch gekozen politici zonder visie, inzicht of lef.

Wereldwijd bestaat het grootste deel van de ‘hernieuwbare’ energie inmiddels ook uit biomassa, met een relatief kleine bijrol voor zonnevelden en windparken. Maar ook voor zonnevelden en windparken wordt de natuur op grote schaal vernietigd. Niet alleen omdat voor de productie hiervan naast energie onder meer kolen, kwarts, staal, verf, transport en onderhoud nodig zijn maar ook omdat hele bergtoppen met oerbos worden afgegraven en zeebodems worden omgeploegd om windmolenparken voor de energiereuzen neer te zetten.

In de Amerikaanse woestijn werden honderden jaren oude Joshuatrees in enkele seconden versnipperd om plaats te maken voor megalomane zonnevelden – die grote hoeveelheden gas nodig blijken te hebben om te kunnen functioneren.

Om de tegenstanders van de energietransitie de wind uit de zeilen te nemen zal de gevestigde orde van ecokapitalisten haar fouten; het geloof in ecokapitalisme, biomassa, wind- en zonneparken-voor-de-energiereuzen en het daarmee gepaard gaande vernietigen van de natuur, onder ogen moeten zien. En eindelijk de voor de energietransitie noodzakelijke radicale besluiten moeten omarmen. Ook als dat betekent dat het eigen ego en de eigen macht daardoor afbrokkelt.

Alleen op die manier bestaat er een kans dat we niet alleen leren van onze fouten maar bovendien links en rechts verenigen in een wens om vooruit te komen – en het realistische ideaal van een leefbare planeet na te streven met feiten en goede besluiten.

Belangrijk voor die goede besluiten is een scherpefocus; op de noodzaak tot het anders organiseren van de productie, het versterken van de democratie binnen politieke en andere organisaties en bestuurders die in plaats van een representatief een imperatief mandaat krijgen. Zodat we als burgers weer soeverein worden, doordat we op ieder moment van bestuurders af kunnen als ze een potje maken van het beschermen van ons land, onze lucht, ons water – en onze persoonlijke vrijheden.

De prioriteit van bestuurders moet het faciliteren van zelfsturende vrije individuen worden. En burgers worden voor een duurzame energietransitie gefaciliteerd met zaken als een focus op het delen van informatie over energiebesparing, slimmer ecologisch en sociaal verantwoord bouwen en lokaal eigendom van zonnepanelen en windmolens.

Zonnepanelen en windmolens waar die burger democratisch voor heeft kunnen kiezen (waar komen ze, hoeveel komen er, hoe wordt de productie georganiseerd en de winst verdeeld) – en die aangesloten worden op off grid gelijkstroom-netwerken met slimme energieopslag. Maar de eerste en belangrijkste stappen zullen zijn het accepteren van grenzen aan de groei en het rechtvaardig verdelen van de winst die nu, gesubsidieerd met ons belastinggeld, wordt ingepikt door de grote energiereuzen. Zodat de energietransitie behalve hernieuwbaar ook ecologisch, politiek, economisch en sociaal acceptabel wordt.