Een beschaafd land verbiedt consumentenvuurwerk

Enkele jaren geleden was er op een van onze scholen voor speciaal onderwijs een incident met vuurwerk. Een of meerdere leerlingen had een vuurwerkbom naar een groep medeleerlingen gegooid, waarvan sommigen met autisme spectrum stoornis. De combinatie van de enorme knal en het onverwachte karakter ervan had een behoorlijke impact op verschillende leerlingen, waarvan een enkeling daarna een beroep moest doen op de spoedeisende hulp. Was dit incident te voorkomen geweest als er een vuurwerkverbod zou zijn? Vermoedelijk niet. Verboden producten kunnen, zo leren we van drugs, altijd nog op een andere manier worden aangeschaft. Maar er gaat in elk geval wel een krachtig signaal van uit richting onze (minderjarige) leerlingen: wij als samenleving en onze overheid wijzen het particuliere gebruik (lees: misbruik) van vuurwerk af. En daar zijn veel redenen voor.

Van de week hoorde ik mijn eigen politieke partij, het CDA, betogen waarom de Tweede Kamerfractie tegen een landelijk vuurwerkverbod is. Primair, omdat het lokaal, op gemeentelijk niveau beter georganiseerd en gehandhaafd kan worden. Dat heeft echter alleen betrekking op de gebieden waar vuurwerk wel of niet mag worden afgeschoten. Verschillende gemeenten hebben al zulke vuurwerkvrije zones. Ik vind dit standpunt van de CDA-Kamerfractie ontoereikend en inconsequent. Zeker voor een Kamerfractie die ook fel tegenstander is van (soft)drugs, het daarbij horende gedoogbeleid en de willekeur op lokaal niveau. Een algeheel verbod op consumentenvuurwerk past derhalve beter bij een consequente lijn van het CDA om de samenleving tegen zichzelf in bescherming te nemen. En wel om drie redenen.

Ten eerste, omdat consumentenvuurwerk – zowel knalvuurwerk als siervuurwerk – voor onveilige situaties zorgt. Neem de enorme aantallen mensen met letsel die zich melden bij de spoedeisende hulp en huisartsenposten, waarvan de helft jonger is dan 20 jaar. Mensen zijn de afgelopen decennia simpelweg niet in staat gebleken om verantwoord om te gaan met deze vorm van explosieven. De lichte daling van het totaalaantal vuurwerkslachtoffers in de afgelopen jaren compenseert helaas niet de stijging van het aantal kinderen dat slachtoffer is. Een samenleving die niet in staat is om de meest kwetsbare leden ervan, kinderen, te beschermen tegen onveiligheid als gevolg van de legale vuurwerkhandel moet zich achter de oren krabben.

Een ander argument voor een verbod op consumentenvuurwerk is de enorme vervuiling die het met zich meebrengt voor het milieu. Vooral de luchtkwaliteit is slachtoffer van gebruik van vuurwerk. Onlangs heeft ‘Klimaatberaadvoorzitter’ Ed Nijpels het ‘ Ontwerp van het Klimaatakkoord ’ aangeboden aan het kabinet. In dit 233 pagina’s dikke akkoord staat van alles over verbetering van de luchtkwaliteit, maar het woord ‘vuurwerk’ is een woord dat er niet in terug is te vinden. Hetzelfde geldt voor de onlangs in de Tweede Kamer aangenomen Klimaatwet. Opvallend, aangezien het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu ( RIVM ) al jaren aangeeft dat vuurwerk zorgt voor ernstige vervuiling van de luchtkwaliteit. Het zorgt voor smog door fijnstof. Dat is bovendien niet alleen slecht voor het milieu, maar ook nog voor onze volksgezondheid. Volgens het RIVM leidt fijnstof die door vuurwerk in de lucht komt tot “een verminderde longfunctie, verergering van astma en een toename van luchtwegklachten als piepen, hoesten en kortademigheid. Vooral mensen met longaandoeningen, zoals astma en COPD chronic obstructive pulmonary disease, en (oudere) mensen met hart- en vaatziekten kunnen last ondervinden”. Een ander recent gelanceerd akkoord zou in dat kader soelaas kunnen bieden: het Nationaal Preventieakkoord van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Een akkoord dat is bedoeld om te voorkomen dat Nederlanders onnodig ziek worden. “Een gezonder Nederland… dat is wat we willen bereiken” zijn de eerste woorden van dit akkoord. Beetje teleurstellend om vervolgens te concluderen dat het voorkomen van ziekte en ongezonde situaties als gevolg van vuurwerk in hetzelfde akkoord categorisch wordt genegeerd.

Kortom; aan de ene kant zit de landelijk politiek (terecht) flink te sturen op verbetering van de luchtkwaliteit via klimaatakkoorden, klimaatwetten en andere maatregelen. En aan de andere kant wil de politiek dat Nederland en de Nederlanders gezonder worden. Het verbieden van vuurwerk kan daarbij helpen. Dat is geen mening, maar een herhaaldelijk aangetoond feit.

Ten slotte, mijn derde argument om te pleiten voor een landelijk verbod op consumentenvuurwerk: angst. Angst bij hele jonge kinderen, angst bij dieren, angst bij mensen met een oorlogstrauma of angst bij mensen met bepaalde psychische of mentale beperkingen (zoals sommige van onze leerlingen). Veel van deze mensen en dieren zijn bang voor de knallen die niet alleen tijdens de jaarwisseling plaatsvinden, maar vooral op onverwachte momenten in de rest van het jaar. Hartverscheurend om de angst van deze mensen en dieren te zien, terwijl we de oorzaak ervan vrij simpel kunnen wegnemen. Ik gun ieder levend wezen een mooi leven zonder angst en zonder stress. Daar worden zij en ons land alleen maar leuker, gezelliger en mooier van.

De argumenten om vuurwerk beschikbaar te houden voor particulieren zijn niet rationeel, maar primair gericht op het instandhouden van een emotionele traditie. Een traditie die overigens maar relatief kort bestaat; pas sinds eind jaren ’70 van de vorige eeuw. Het lokaal, onder regie van gemeenten, laten organiseren van vuurwerkshows door professionals tijdens de jaarwisseling kan een mooie manier zijn om deze traditie een verantwoord vervolg te geven. Daarmee kan de hoeveelheid vuurwerk worden beperkt en daarmee ook de schade voor mens en milieu. En bovendien voorkomt het onnodig onveilige situaties en angsten onder mensen en dieren. Ik zie het aanstaande, herziene standpunt van de CDA-Kamerfractie als het om consumentenvuurwerk gaat, en dat van andere Kamerfracties uiteraard, met belangstelling tegemoet. Want een beschaafd land verbiedt consumentenvuurwerk.