Een democratie zonder sociaal gezicht heeft geen betekenis

In ons land staat de PvdA bij uitstek voor een sociale democratie. Dat wordt lang niet door iedereen gewaardeerd, vaak krijgt de PvdA de schuld voor alles wat misgaat. Er zijn ook andere politieke partijen die zeggen te staan voor democratie met een sociale inslag. Denk aan CDA, ChristenUnie, GroenLinks, D66, Volt, NSC en zelfs VVD.

In de tijd dat Jan met de et weinig of niets had en niets te zeggen had, werd door socialisten het lied gezongen “het is de schuld van het kapitaal”. Helaas moeten we nu constateren dat “het kapitaal” het steeds meer voor het zeggen krijgt. In de VS wordt de nieuwe president Trump gesteund door de top 5 van de rijksten, waarvan een deel de nieuwe media beheert en controleert. Poetin stuurt in landen die in de invloedsfeer van Rusland liggen de verkiezingen, en probeert ook in andere landen de stemkeuze te beïnvloeden door in zijn trollenfabriek nepnieuws te verspreiden. Elon Musk heeft via een videoverbinding leden van de radicaal rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD) toegesproken bij het begin van de verkiezingscampagne. Hij zei dat de partij "de beste hoop" is voor Duitsland.

De onrust en onlust neemt in grote delen van de wereld toe en gewone burgers worden gemangeld en opgeofferd in het spel van conflicten dat door dictatoriale regimes en megalomane leiders wordt gespeeld.

In ons land worden intussen bevolkingsgroepen tegen elkaar opgezet door ze een negatief stempel te geven. Asielzoekers die hun land ontvluchten vanwege oorlog of hongersnood worden bestempeld als “gelukzoekers”. Wij zouden in die omstandigheden waarschijnlijk hetzelfde doen.

Waarom krijgen haatzaaiers zoals Meloni, Orban, Poetin, Weidel of Wilders zoveel aandacht en ruimte om de mensen te bespelen? Doen ze een beroep op onze angst om onze status quo kwijt te raken door zondebokken aan te wijzen en ons op te hitsen om die zondebokken te elimineren? Zijn we gevoelig voor beloften dat ons een geweldige toekomst te wachten staat als we massaal achter het beleid van de leider gaan staan? In zekere zin zijn we dan kuddedieren die de sterkste zonder vragen of kritiek volgen.

Of vinden we dat we recht hebben op meer, meer, meer materiële middelen omdat we dat verdienen en omdat we rupsjes nooit genoeg zijn? En denken we misschien dat geluk te koop is met steeds meer geld? Dan komen we uiteindelijk toch bedrogen uit. In de tijd dat boodschappers van geloof of van humaniteit nog grote invloed hadden werd ons duidelijk gemaakt dat geluk zit in aandacht voor kleine dingen en de ontmoeting met de ander. Die boodschap mis ik nu in de mainstream media, die het individu op een voetstuk zetten en bezit verheerlijken. Gelukkig zie ik in de praktijk van alledag nog veel zorg voor elkaar. In buurten, in verenigingen, in vrijwilligerswerk, overal zijn de sporen van klaarstaan voor anderen en voor de samenleving terug te vinden.

Maar in de meeste sociale media wordt vooral de nadruk gelegd op onvrede, tekortgedaan worden en anderen de schuld geven. Zo wil ik mijn leven niet leiden. Ik sluit me liever aan bij de uitspraken van bisschop Mariann Edgar Budde die in Washington tijdens een gebedsdienst voor de natie sprak over de kracht van barmhartigheid en gerechtigheid. Ze vroeg president Trump en andere leiders om compassie te tonen voor groepen die dreigen te worden uitgesloten, zoals LGBTI-personen, immigranten en andere kwetsbare groepen. Dat was helaas bij Trump aan dovemansoren gericht.  Maar ik vind de oproep om barmhartig en niet bevooroordeeld te zijn belangrijk.

Het gaat hier om de wezenlijke vraag over wat voor soort samenleving je wil kiezen. Dat heeft niets te maken met politiek links of rechts, maar met de keuze voor medemenselijkheid of voor zelfverrijking ten koste van anderen. Het gaat erom de aloude waarden van geloof, hoop en liefde te praktiseren. Wars van welke religie ook. Daar geloof ik in, hoop ik op en daar zet ik me voor in met alles wat me lief is.