Een mogelijke sluiting van Tata Steel Nederland ontwricht IJmond niet

We moeten als samenleving rekening houden met alle scenario’s en niet koste wat kost de werkgelegenheid het doorslaggevende argument laten zijn voor het behoud van Tata Steel.

Het kabinet stelt op 28 maart dat het Tata Steel Nederland wil helpen verduurzamen met als hoofdreden staalindustrie en banen behouden. De gezondheid komt helaas niet als hoofdreden naar voren hoewel op 28 februari nogmaals bevestigd werd door de Expertgroep onder leiding van Marcel Levi dat de gezondheidsrisico's voor omwonenden én werknemers van Tata Steel door de uitstoot van de staalfabriek worden onderschat.

Groen Staal-plan zeer onzeker
Het Groen Staal-plan van Tata Steel Nederland is een ambitieus plan met de ambitie om de CO2-uitstoot van de staalfabriek in IJmuiden drastisch te verminderen. De technologie voor waterstofreductie (H2-DR) die centraal staat in het plan is nog in ontwikkeling en opschaling is complex. Er is bovendien onvoldoende goedkope groene waterstof beschikbaar om de plannen van Tata Steel te realiseren. Alle huidige windmolens en zonnepanelen zijn nog niet genoeg voor de energiebehoefte van alleen Tata Steel.

De investeringskosten voor het Groen Staal-plan zijn enorm. Moederbedrijf Tata Steel India heeft al aangegeven niet te willen bijdragen en kijkt voor investeringen naar de Nederlandse overheid. De businesscase is zeer onzeker door toekomstige staalprijzen, te hoge kosten van groene waterstof (ten opzichte van waterkracht en zonrijke bestemmingen als Mauritanië, Midden-Oosten en China). Europese concurrenten in Zweden, Duitsland, België en Frankrijk lopen 5-10 jaar voor op Tata Steel. Deze partijen hebben al werkende groen staal-installaties, of subsidie binnen en de installaties besteld. Tata Steel is pas net het vergunningstraject gestart, wat minstens twee jaar kan duren.

Noord-Holland is een veerkrachtige arbeidsmarkt
Tata Steel/Hoogovens had in 1990 nog 28.000 werknemers, dat zijn er anno 2024 nog 9.000 en er verdwijnen nog een 800 banen dit jaar. Kortom maar 0,6% van de beroepsbevolking in Noord-Holland is werkzaam bij Tata Steel. Tata Steel stelt zelf dat er 20.000 banen direct en indirect aan de fabriek verbonden zijn.

Ondanks dat Tata Steel een vergrijsde workforce heeft, zijn de arbeidsmarktkansen voor alle doelgroepen binnen Tata Steel goed tot zeer goed. De skills en functies zijn gewild in de regio en ook de 50-plussers en 60-plussers hebben goede kansen. De arbeidsmarkt in Nederland is krap. In de IJmond zijn er meer vacatures dan werklozen. Dit betekent dat de werknemers van Tata Steel, met hun skills en ervaring, geen moeite zullen hebben om een nieuwe baan te vinden, blijkt uit onderzoek van arbeidsmarkt adviesbureau Intelligence Group.

Alternatieven voor Tata Steel
Er zijn verschillende alternatieven voor Tata Steel in de IJmond. De regio kan zich herontwikkelen met focus op duurzame economie, met bijvoorbeeld bedrijvigheid op het gebied van offshore windenergie, circulaire economie of biobased economie. De haven van IJmuiden kan een belangrijke rol spelen in de energietransitie. Er zijn al plannen voor de ontwikkeling van een windmolenpark op zee en de aanleg van een waterstofterminal. De sluiting van Tata Steel zal ongetwijfeld een impact hebben op de IJmond. Echter, de ontwrichting hoeft niet groot te zijn en kan in geen geval worden vergeleken met de mijnsluitingen in Limburg.

De lobby is sterk
Zowel VNO-NCW, FNV, de waterstofindustrie onder leiding van Shell en de FME (ondernemersorganisatie voor de technologische industrie) lopen de deur plat bij het Ministerie van EZK en de Tweede Kamer om te pleiten voor subsidies voor het Groen Staal-plan. Maar politici en beleidsmakers kunnen niet langer volhouden dat het werkgelegenheidsargument doorslaggevend moet zijn. We moeten als samenleving rekening houden met meerdere scenario’s en niet toestaan dat verlies van werkgelegenheid als spookbeeld wordt gebruikt om het belang gezondheid naar een tweede plaats te duwen.