Een oplossingsrichting voor het FNV-bestuursconflict

FNV, ga met deze bevindingen en conclusies aan de slag.

Door: Hans Hoek en Roel Berghuis

In de FNV is voor de zoveelste keer een groot conflict ontstaan. Beschuldigingen zijn er over en weer. Door de verkiezingen voor het nieuwe Algemeen Bestuur, het Ledenparlement en de voorzitter van de FNV komen nare zaken naar boven die in de volle aandacht van de media staan. De grootste vakbond van Nederland staat op haar grondvesten te trillen. De FNV kan zomaar verder in elkaar zakken of uit elkaar vallen. Toch had het niet zo ver hoeven komen als er naar het bureau Nextthinking was geluisterd. In het voorjaar van 2019 kwam het rapport uit ‘Een governance die knelt!’

In die periode kwam de vraag van de FNV naar voren om het huidige bestuursmodel grondig onder de loep te nemen. De FNV kent een gelaagde structuur met overlegorganen en geledingen. Vanaf de start van de nieuwe FNV in 2015 zijn er voortdurend stevige discussies geweest over de structuur van de FNV, hoe deze functioneert en of dat anders, beter en duidelijker kan. In de vele gesprekken met vertegenwoordigers van het Ledenparlement, het bestuur en vakbondsbestuurders/ medewerkers is geprobeerd boven water te krijgen hoe de aansturing van de FNV wordt ervaren. De conclusies van onderzoeksbureau Nextthinking over de FNV zijn:

-        Dat er een gebrek aan slagkracht is in de verschillende rollen en als gevolg daarvan ook een negatieve invloed op de slagkracht van de FNV heeft.

-        Er een rolonduidelijkheid is bij de verschillende actoren die ieder een andere rol spelen in de aansturing van de FNV. Te noemen, Ledenparlement, onbezoldigde leden van het Algemeen Bestuur en de directie en werkorganisatie.

-        Dat de FNV een aansturingsmodel nodig heeft waarbij mensen kunnen worden aangesproken op voortgang van de uitvoering van democratisch genomen besluiten. En dat bijsturingacties tijdig moeten kunnen worden afgewogen. De vereniging moet genoeg instrumenten hebben om de werkorganisatie aan te sturen op resultaten. Verantwoordelijkheid is belangrijk op het moment dat opdrachten niet (volledig) worden opgevolgd.

-        Dat het van wezenlijk belang is dat er een goede verbinding is tussen wat er leeft in de sectoren en de centrale aansturing van de FNV.

Dan gaat het om de sectoren: Bouwen en Wonen, Diensten, Handel, Industrie en Agrarisch groen, Metaal, Overheid, Senioren, Uitkeringsgerechtigden, Vervoer en Zorg en Welzijn. De onderzoekers troffen een gekozen verenigingsmodel aan wat niet werkt voor de FNV. Dat komt door allerlei weeffouten in de structuur en ook hoe men binnen de FNV met het governancemodel omgaat. En de onderzoekers zagen dat het sectorbelang niet is geborgd in de organisatie waardoor de sectoren zich onvoldoende herkennen in het generieke beleid van de FNV. Hierdoor wordt het risico gelopen om de aansluiting met de leden te verliezen. Het niet functioneren van de governance versterkt cynisme, het vertrouwen en het gebrek aan vertrouwen.

Dan zou je zeggen FNV, ga met deze bevindingen en conclusies aan de slag.

Inmiddels zijn er recent al drie nieuwe onderzoeken gaande of net afgerond. Onder leiding van Bestuursadviseur Gert-Jan van der Vossen wordt onder andere onderzoek gedaan naar de gang van zaken in een eerder conflict tussen de Algemeen Secretaris en de Algemeen Directeur en de rol van het Algemeen Bestuur en het Ledenparlement hierin. Er is een onderzoeksuitkomst bekend van Emeritus Hoogleraar en zelfstandig onderzoeker Mies Westerveld over de schending van het beginsel van het gelijke speelveld bij de op handen zijnde voorzittersverkiezing. En er is een onderzoek gaande door Hoogleraar Sport en Recht en directeur van onderzoeksbureau Verinorm Marjan Olfers naar vermeende integriteitsschending en de melding van smaad en laster.

Wat de uitkomsten van de onderzoeken ook zullen zijn, veel is terug te brengen naar de beroerde governance-structuur van de FNV. De governance betreft de manier van besturen, de gedragscode en het toezicht op de organisatie. De huidige governance kent geen ‘checks and balances’ voor wat betreft gedrag. Men kan onbeperkt zijn gang gaan in elkaar aanvallen en besmeuren. Wil je dat voorkomen dan zou er een gedragscode moeten komen die actief binnen de FNV wordt gehandhaafd.

Met de huidige governancestructuur probeert de FNV een manier van werken te vinden. Echter, governance biedt een basis, en geen garantie voor een bepaalde manier van werken. Dit grote conflict binnen de FNV is het gevolg van het niet oplossen van eerder genoemde kernproblemen waar de FNV mee te maken heeft.

Hans Hoek, voormalig lid van het Algemeen Bestuur van de FNV
Roel Berghuis, voormalig vakbondsbestuurder bij de FNV bij onder andere de Nederlandse Spoorwegen en Tata Steel Nederland