Een pro-Hamas pamflet aan de Leidse universiteit

Aan de Universiteit van Leiden circuleert een pamflet dat grote overeenkomsten vertoont met een recente verklaring van de Student Coalition NL Palestine, waar ik al eerder op Joop aandacht aan besteedde. Daarin wordt de Hamas pogrom van 7 oktober expliciet gesteund en als heldendaad gevierd.

De vraag is nu: 'Wat moet je als universiteit doen als pamfletten met zulke inhoud in je gebouwen worden verspreid?' Met academische vrijheid heeft dit niets te maken. Die gaat over het wetenschappelijk debat en een flyer met leuzen en een politieke verklaring maakt daar geen deel van uit.

Aan de andere kant noemt de universiteit zich op grond van haar geschiedenis en de sfeer in de gebouwen praesidium libertatis, bolwerk van de vrijheid. Mag je op grond daarvan het recht opeisen teksten te verspreiden waarin een massamoord wordt verheerlijkt? Het verleden van de Leidse universiteit geeft aanknopingspunten voor hedendaags beleid.

In 1933 bekleedde prof. dr. Johan Huizinga het rectoraat. Hij was toen al in heel Europa bekend, vooral door zijn werk Herfsttij der Middeleeuwen, dat destijds als baanbrekend gold en nog steeds in druk is. Tegelijk manifesteerde hij zich als cultuurcriticus. Huizinga vreesde dat beschaving en tolerantie zouden verzuipen in de moderne massacultuur.

In april 1933 werd in Leiden een grote internationale studentenconferentie gehouden, twee maanden nadat Hitler benoemd was tot rijkskanselier. Huizinga kreeg uit hoofde van zijn functie de lijst met genodigden voorgelegd en daarop prijkte dr. Johann von Leers, die de Duitse delegatie aanvoerde. Huizinga kende hem als auteur van het pamflet Juden Raus!.

Terwijl de conferentie in volle gang was, werd Von Leers in de senaatskamer van de universiteit ontboden.  Daar wachtte rector magnificus Huizinga. Het gewraakte pamflet lag op tafel. Huizinga citeerde een passage waarin joden er van werden beschuldigd kinderen dood te martelen. Huizinga noemde dit verachtelijk. Daarna verzocht hij Von Leers "niet langer gebruik te maken van de gastvrijheid van de universiteit". Hij weigerde hem vervolgens bij zijn vertrek de hand te schudden. De hele Duitse delegatie keerde  met opgestoken zeil terug naar het Reich en de conferentie werd voortijdig afgesloten. De visie van Huizinga was glashelder: juist in een praesidium libertatis is geen ruimte voor laster of het aanprijzen van moord, marteling en verkrachting.

Op 8 maart 1935 hield Huizinga in Brussel een grote rede die hij wat later bewerkte tot een kort boekje In de Schaduwen van Morgen. Zijn eerste woorden sloegen in als een bom. "Wij leven in een bezeten wereld. En wij weten het. Het zou voor niemand onverwacht komen, als de waanzin eensklaps uitbrak in een razernij, waaruit deze arme Europeesche menschheid achterbleef in verstomping en verdwazing, de motoren nog draaiende en de vlaggen nog wapperende, maar de geest geweken."

Die woorden zijn schokkend actueel. Zij zijn een reden te meer voor de huidige rector magnificus van de Leidse universiteit prof. dr. ir. drs. Hester Bijl te handelen in de geest van haar grote voorganger. Dan nodigt zij de makers en verspreiders van het Hamas verheerlijkend pamflet uit in de senaatskamer. Het gesprek kan kort zijn. 

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het  vergeten campagnethema