Een verdeelde asielportefeuille, zodat elke partij kan scoren – ten koste van mensen in nood

Er woedt in Den Haag een politieke ruzie over wie zich minister van Asiel en Migratie mag noemen. VVD, BBB en NSC willen zich allemaal profileren met dit dossier. De BBB stelt nu zelfs voor om het op te knippen in drie stukken, netjes verdeeld over de drie partijen. Zo lijkt het probleem opgelost: iedereen een stukje asiel, iedereen een kans om te scoren.

Maar wie even stilstaat bij waar deze portefeuille werkelijk over gaat, ziet vooral hoe ver deze discussie is afgedwaald van de werkelijkheid van mensenlevens.

De minister van Asiel en Migratie is verantwoordelijk voor het asielbeleid én voor het bredere migratiebeleid. Dat gaat over het beoordelen van asielverzoeken, het bieden van bescherming aan mensen die vluchten voor oorlog of vervolging, het terugkeerbeleid, en het managen van arbeids- en studiemigratie. Kortom: het gaat over mensen in kwetsbare posities én over structurele mobiliteit binnen de EU en de wereldeconomie.

Toch worden alle vormen van migratie steeds vaker op één hoop gegooid. Alsof iemand die uit Syrië vlucht voor een oorlog, dezelfde positie heeft als een arbeidsmigrant uit Polen of een ICT-specialist uit India. De feiten zijn duidelijk: de meerderheid van de migranten die jaarlijks naar Nederland komt, zijn géén asielzoekers. Het zijn EU-arbeidsmigranten, kennismigranten, internationale studenten en mensen die komen voor gezinshereniging.

Asielzoekers komen vaak uit landen als Syrië, Eritrea, Afghanistan, Iran en Somalië. Niet toevallig landen waar oorlog, dictatuur, vervolging of diepe instabiliteit heerst. Mensen vluchten niet zomaar. Ze vluchten omdat blijven geen optie meer is.

Het woord asiel betekent: toevlucht, bescherming bieden aan wie wordt vervolgd of gevaar loopt. Het is verankerd in internationale verdragen en mensenrechten. Asiel is geen gunst die we uitdelen naar politieke kleur, maar een rechtsbeginsel dat juist in moeilijke tijden overeind moet blijven.

En toch lijkt die kern vergeten in het huidige debat. Terwijl er wordt geruzied over wie welk deel van het asielbeleid mag beheren, blijft één vraag buiten beeld: wat doen wij om te voorkomen dat mensen überhaupt moeten vluchten?

Daar begint het ongemak. Want Nederland – net als veel andere westerse landen – draagt bij aan de instabiliteit in regio’s waar mensen vandaan vluchten. Door militaire interventies zonder lange termijnplan, door internationale handelsverdragen die lokale economieën uithollen, door te handelen met regimes die mensenrechten schenden. En dan is er nog het structurele bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Dat wordt vaak gebracht als efficiëntie, maar is in werkelijkheid een kaalslag van de hulp die mensen perspectief zou kunnen bieden in eigen land.

Wie werkelijk migratie en vlucht wil terugdringen, moet investeren in stabiliteit, rechtvaardigheid en ontwikkeling – dáár waar mensen wonen. Maar de huidige coalitie laat precies daar de boel los. De post Ontwikkelingssamenwerking ligt leeg. Alsof het niets met asiel te maken heeft. Alsof dat dossier niet de andere helft van de oplossing is.

De discussie over wie de post Asiel krijgt, zou niet moeten gaan over balans in de coalitie of profilering in verkiezingstijd. Ze zou moeten gaan over verantwoordelijkheid, rechtvaardigheid en visie.

Zolang dat ontbreekt, blijven we praten over wie het probleem mag beheren en hoe de drie partijen kunnen scoren in plaats van het te helpen oplossen.