Een vierdaagse werkweek; doe het óók voor de mannen

co-autrice: Yvette Becker

De vierdaagse werkweek wordt vaak gekoppeld aan vrouwenemancipatie. Maar het is tijd om het debat te kantelen: de vierdaagse werkweek? Doe het óók voor de mannen. Dat is het beste Vaderdagcadeau dat je kunt bedenken. We kennen de mantra; vrouwen werken vaker in deeltijd, combineren werk met zorgtaken en lopen daardoor kansen mis op carrière en inkomen. Maar wie denkt dat de vijfdaagse voltijdsnorm alleen vrouwen schaadt, vergist zich. Ook mannen zitten vast in een systeem met achterhaalde rolpatronen, dat hen belemmert in hun vrijheid en betrokkenheid thuis.

De tragiek van de moderne vader
Veel vaders willen meer betrokken zijn bij de opvoeding van hun kinderen. Toch lukt het in slechts één op de tien gezinnen om zorgtaken eerlijk te verdelen. Niet door onwil, maar door een keiharde werkcultuur waarin minder werken vaak wordt gezien als gebrek aan ambitie. Wie als man minder wil werken, stuit vaak op een werkcultuur waarin toewijding wordt gekoppeld aan het aantal gewerkte uren Carrièremogelijkheden, inkomen en status staan dan op het spel. Tegelijk willen veel vrouwen juist wat méér werken, maar dat lukt vaak niet omdat zij het onbetaalde werk opvangen voor hun voltijdswerkende partner.

Zo houdt het systeem zichzelf in stand. En dat terwijl betrokken vaderschap niet alleen goed is voor kinderen en vrouwen, maar juist ook voor mannen zelf. De Deense feminist Emma Holten zei het treffend: "Je niet kunnen ontplooien in je werk is tragisch, maar het mislopen van verbondenheid met de mensen om je heen misschien nog wel meer."

Emancipatie is ook voor mannen
De norm van voltijdwerken beperkt mannen in hun keuzes vinden wij. Niet alleen vaders, maar ook mannen die tijd willen voor mantelzorg, vrijwilligerswerk of simpelweg rust. Zolang het afwijken van die norm als zwakte wordt gezien, blijven vrouwen inleveren op hun loopbaan en blijven mannen toeschouwers in hun eigen gezin.

Wat we nodig hebben is een collectieve normverandering. Een vierdaagse werkweek creëert ruimte voor échte gelijkheid thuis én op de werkvloer. Het normaliseert de zorgende vader en de ambitieuze moeder. Onderzoek toont aan dat een kortere werkweek niet alleen fysieke aanwezigheid vergroot, maar ook ‘mentale aanwezigheid’: echt beschikbaar zijn voor je kinderen en partner. Ouders voelen zich minder gehaast, meer ontspannen en hebben dieper contact met hun gezin.

Spijt komt te laat
Op latere leeftijd weerklinkt vaak dezelfde spijt: "Had ik maar minder gewerkt." Vooral mannen, die jarenlang kostwinner waren, betreuren het dat ze te weinig tijd hun dierbaren hebben doorgebracht. Een recente FNV-peiling, ingevuld door bijna 1.700 mannen laat zien dat 87% van alle respondenten onder de 55 jaar minder zou willen werken als dat financieel haalbaar is. 83% van deze respondenten denkt dat een vierdaagse werkweek met behoud van loon hen daarbij zou helpen. En 70% van de respondenten van 56 jaar of ouder zou achteraf graag meer tijd met het gezin hebben gehad.

Win-win voor iedereen
Organisaties die al met een vierdaagse werkweek experimenteren, melden hogere tevredenheid, lager ziekteverzuim én meer productiviteit van het personeel. Mannen brengen bewezen meer tijd met hun kinderen door. En dat is goed nieuws, want voor vrouwen betekent dit minder druk om parttime te moeten blijven werken en daarmee meer ruimte voor financiële zelfstandigheid.

Meer dan kostwinner
De vierdaagse werkweek is geen luxe, het is emancipatie. Voor vaders die méér willen zijn dan kostwinner. Voor partners die meer willen bijdragen aan het gezin dan alleen hun salaris. Voor mensen die verlangen naar balans, verbondenheid en een leven buiten kantooruren.

Vaderdag draait niet om cadeaus, maar om aanwezigheid. Om ruimte om er écht te zijn. Dus Nederland, doe het voor iedereen — maar deze Vaderdag vooral: doe het ook voor de mannen.

Ilze Smit en Yvette Becker, werkzaam bij FNV