Een vrije samenleving herken je niet aan zichtbare gezichten, maar aan de ruimte voor iedereen om zich veilig uit te spreken

Het opiniestuk van Pieter Plug in het Nederlands Dagblad leest als een pleidooi voor orde, maar er staat iets anders op het spel: vrijheid. Plug stelt dat demonstraties steeds vaker de openbare orde verstoren. Hij ziet gezichtsbedekkende kleding als een probleem dat aangepakt moet worden, omdat het mensen zou beschermen die “de samenleving willen ontwrichten”. Hij pleit voor harder optreden, snelrecht, en zelfs voor het verbieden van anoniem protest. Niet in Iran of Hongarije, maar hier in Nederland. Uit naam van de democratie.

Maar democratie is geen uniform. Het is geen parade van goedgekeurde meningen met keurige gezichten in beeld. Het is het georganiseerde recht op tegenspraak. Juist als die ongemakkelijk is. Juist als die schuurt tegen gevestigde belangen.

Plug spreekt over de vrijheid die we meer dan tachtig jaar geleden hebben herwonnen. Maar laten we niet vergeten waarvoor die strijd destijds ook gevoerd werd: voor het recht om niet monddood gemaakt te worden, ook als je afwijkt, protesteert of je gezicht bedekt uit angst, overtuiging of veiligheid.

Wat Plug mist, is dit: de mensen die hun gezicht bedekken tijdens demonstraties zijn niet per definitie raddraaiers. Vaak zijn het juist degenen die het meest te verliezen hebben. Mensen met familie in dictaturen, mensen zonder verblijfszekerheid, mensen uit gemarginaliseerde gemeenschappen die al jaren ervaren dat openlijk protest hen duur komt te staan.

Ik denk aan de jonge queer vluchteling die zijn identiteit niet kan tonen uit angst voor represailles uit zijn eigen gemeenschap. Aan de Turkse student die zich uitspreekt tegen Erdogan en weet dat een foto in de media gevolgen kan hebben voor zijn ouders. Aan de Palestijnse activist die haar stem verheft in een tijd waarin solidariteit politiek wordt bestraft. En aan de Nederlandse activiste die na een demonstratie thuis wordt opgezocht door de politie.

Plug wil “de rechten van onze democratie beschermen”, maar wat hij feitelijk voorstelt is het conditioneel maken van die rechten. Alleen wie herkenbaar is verdient bescherming. Alleen wie zich binnen de regels van zichtbaarheid en respect beweegt telt mee.

Dat is niet het beschermen van vrijheid. Dat is het beperken ervan.

We moeten geweld en intimidatie niet bagatelliseren. Maar laten we daar scherp op zijn en niet op symbolen als een doek, een hoodie of een masker. Die kunnen bescherming bieden aan wie kwetsbaar is, net zoals de wet bescherming moet bieden aan wie zich juist om die kwetsbaarheid uitspreekt.

Een samenleving die anoniem protest verbiedt, zegt in feite: ‘Je mag meedoen, maar alleen als je niets te vrezen hebt.’
Maar de mensen die het meeste te zeggen hebben, zijn vaak juist de mensen die wel degelijk wat te vrezen hebben.

Vrijheid van meningsuiting, demonstratierecht en persoonlijke veiligheid zijn geen luxe. Ze zijn fundamenten. Als we die ondermijnen uit naam van ‘orde’, dan verliezen we precies datgene wat we zeggen te willen beschermen: een democratie die voor iedereen werkt. Niet alleen voor wie het zich kan permitteren om herkenbaar te zijn.

Wie echt geeft om onze democratie, beschermt dus niet alleen de stem van de meerderheid, maar ook die van de anonieme, de kwetsbare, de ongehoorde.

Dat vraagt geen verbod. Dat vraagt moed.