Een vuist tegen racisme is nooit een middelvinger naar de zorg

Er is op allerlei fronten nogal agressief gereageerd op de hoge opkomst van de anti-racismedemonstratie op de Dam. Theodor Holman wenst dat corona wraak neemt op iedereen die op de Dam was. Veelgehoorde kritiek is dat de massale aanwezigheid een aanval op de volksgezondheid was. Een Facebook-vriend, eveneens werkzaam in de zorg, stelde voor iedereen te ontvrienden die bij dit protest aanwezig was tenzij hem de aanwezigheid uitgelegd kon worden. Ik doe een poging.

Ik stond op de Dam omdat ik het wil uitschreeuwen tegen racisme. Omdat ik bang ben voor een wereld waarin racistische, seksistische autoritaire leiders de wind in de zeilen hebben; omdat een demonstratie met lichamen van allerlei kleur, vorm en achtergrond het krachtigste geweldloze wapen hiertegen is.

Iedereen die op de Dam aanwezig was kan het beamen: het was een krachtige, geweldloze manifestatie. Mensen droegen zorg voor elkaar: er stonden kruisjes op het hele plein om anderhalve meter afstand aan te geven, er werd massaal gehoor gegeven aan de oproep tot het dragen van mondkapjes, mensen droegen handschoenen, voor mensen uit risicogroepen werd voorzien in een livestream, er werd rondgelopen om te helpen met het bewaken van de afstand. Maar het was simpelweg veel drukker dan verwacht.

Er was de keuze tussen mij uitspreken tegen racisme en het tegengaan van coronabesmetting. Ter plekke stond ik echter niet bij deze keuze stil. Mogelijk omdat in mijn directe nabijheid genoeg ruimte was en iedereen een mondkapje droeg, maar waarschijnlijk vooral omdat dit niet de werkelijke keuze is. De tegenstelling tussen antiracisme en volksgezondheid is een valse tegenstelling.

De reden van de grote opkomst is de pijn en de woede over racisme. Het momentum is ingegeven door een gruwelijke moord. Maar ook door de ongelijke gevolgen van corona, in Noord-Amerika, in Zuid-Amerika. En ook in de rest van de wereld lopen ziekte, armoede en kansenongelijkheid via lijnen van discriminatie op basis van huidskleur en afkomst. Nederland is in deze wereld geen uitzondering. Dat is elke dag economische crisis, dat is elke dag schade voor de volksgezondheid. Een vuist tegen racisme is dus nooit een middelvinger naar de zorg.

De gretigheid waarmee door diverse politici en opiniemakers over de vorm in plaats van over de inhoud van de demonstratie wordt gesproken, is in lijn met de manier waarop doorgaans gereageerd wordt op mensen die racisme aankaarten: op de ‘vorm’ dus. Ik denk aan Quinsy Gario, aan Sylvana Simons, aan eerdere demonstraties van Kick Out Zwarte Piet. De enige toon die dan lijkt te worden geduld is een toon die zo zacht is dat ze gemakkelijk genegeerd kan worden. Het is te danken aan de mensen die tegen de klippen op racisme blijven agenderen als structureel probleem dat er überhaupt momentum kon ontstaan in Nederland; dat ik op de Dam me uit wilde spreken.

Wanneer er een tweede coronagolf komt in Amsterdam zal ongetwijfeld meteen naar de Dam-manifestatie worden gekeken. Eerder dan naar de ‘weg-met-de-1,5-meter!’-oproep van Forum voor Democratie. Eerder dan naar de drukke Ikea’s, de parken, de stranden, de terrassen, de drukte overal buiten omdat het heerlijk weer was. Eerder ook dan naar de treurige reactie van Geert Wilders op black lives matter : zwarte piet matters.

Het punt is: racisme is een constante aanslag op onze gezondheid. Ook als dat op anderhalve meter afstand plaatsvindt.