Eldorado in Utrecht

Van prachtige stadsparken barst het in ons land. Vaak zijn het de statelijke overblijfselen van privé-eigendom uit vervlogen tijden dan wel geschonken grond door vermogende families. Ook valt door de sloop van een gebouw nog wel eens grond vrij waar later wat stedelijk groen verrijst en daarvan bied de gemeente Utrecht een wel heel fraai voorbeeld.                                                                                                           

De oude gemeentelijke gasbriek (1860) werd gesloopt en omwonenden uitten al snel hun verlangen naar het invullen middels een stadspark. Een uitstekend idee maar uiteraard bleek de grond zwaar vervuild en duurde het nog jaren voor het park was wat het nu is. Er diende afgegraven, ingepakt, voorzien van waterpompen etc. Het gifschandaal in Lekkerkerk had de overheid inmiddels op scherp gezet en het project werd groot aangepakt. Voor de afgegraven laag vervuilde grond kon men tevens een beroep doen op de gemeente Amsterdam. De Arena was in aanbouw en het overtollig zand werd de toplaag van het Utrechtse Griftpark dat inmiddels zijn 25-jarig jubileum viert.

Het unieke is dat men met het uiteindelijk resultaat eigenlijk niet meer kan spreken van een stadspark als wel van een stads-oase. Als een feniks uit de as herrees hier een voorbeeldig groengebied zoals men zelden midden in een stad aantreft. Rust, ruimte, water en groen. Naast de uitgestrekte speel- en wandelvelden, een prachtige bloementuin die door vrijwilligers en buurtbewoners wordt bijgehouden, een miniboerderij met schapen en een enkele koe, een skatepark, een heuse uitzichtheuvel, een kleine restauratie en educatiecentrum én…. natuurlijk, geen park zonder kunst.

Intrigerende kunst. Een naamloze beeldengroep van Thomas Schütte is er éen, de ander wordt gevormd door het monument ‘Vluchten en verzet’ dat in 2023 door Patricia kaersenhout werd vervaardigd. Beide projecten dient men langzaam op zich in te laten werken. Ze detoneren in al het groen en toch passen ze zich op wonderlijke wijze aan aan het landschap.                                               

Voor de zo broodnodige rust in de bruisende stad stichtte men een vredig stiltegebiedje. Met het rustig gekabbel van een waterloopje in de rug betreedt men de stille natuurkern; ‘Rustgebied voor wandelaars, dieren en wilde planten’ leest het bordje.

Omdat echte natuur natuurlijk altijd zijn eigen, wilde weg gaat werd in 2008, in de vervuilde ondergrond, een bacterie gevonden die alvast was begonnen aan de grote schoonmaak. De bacteriegroep bleek zich te voeden met de vervuilingsresten en men verwacht dat binnen een kleine vijftig jaar de hele laag gezuiverd zal zijn!

Het doet denken aan de destijds jubelend begroette ontdekking van de Rhodococcus-soort, een plastic ‘etende’ en verterende bacterie. Fraai zoals de mens, met al zijn technologisch inzicht en algehele wetenschap, het altijd weer aflegt tegen het zelfregulerend vermogen van die kleine wriemelaars die de wereld draaiend houden. 

Bij de filters van het park wil nog wel eens het enigszins suspecte Naftaleen omhoog borrelen, echter geen alarm, men houd die giftige grondlagen stevig in de gaten. Project Bestparc doet samen met de universiteit van Utrecht en die van Wageningen regelmatige boringen en onderzoekt de progressie. Grondwater wordt permanent weggepompt.

Utrecht zet sowieso zwaar in op een groene toekomst. Het abstracte begrip ‘duurzaamheid’ wordt hier in hapklare brokken aangeboden. Laagdrempelige lezingen geven inzicht in (stads-)planologie, biodiversiteit en klimaatverandering. Wat kunnen we zelf doen, heeft dat zin en is er al resultaat te zien? De trotse vlag die men hierop plant heet ‘UtrechtNatuurlijk’ en mag wat mij betreft permanent geplant op de top van de Uitzichtheuvel in het Griftpark.

Het wachten is nu op de eerste progressieve gemeente waar men kantoortuinen omkat tot kantoorjungles waar we van liaan tot liaan en van bureau tot bureau kunnen.