Er dreigt crisis door groot tekort aan technisch geschoolden

De Nederlandse economie dreigt af te steven op een crisis door een groot tekort aan technisch geschoolden. En dat gaat de noodzakelijke verduurzaming en digitalisering afremmen. Hiervoor waarschuwt – met anderen – voormalig Philips-president Hans de Jong in de podcast Betrouwbare Bronnen.

Premier Mark Rutte loofde vorige week in de Algemene Politieke Beschouwingen ons land als ‘de beste economie van Europa’. “Een gevaarlijke uitspraak”, zegt Hans de Jong. “Voor vandaag klopt het, maar het gaat ook om morgen en om de toekomst. Ik denk dat we zo langzamerhand voorzichtig het woord crisis in de mond moeten gaan nemen.”

Er zijn 96.000 openstaande technische vacatures en 22.500 openstaande ict-vacatures, blijkt uit de nieuwste cijfers van het UWV over het tweede kwartaal van 2021.

“Om de vraag aan te kunnen, zou van de nieuwe studenten 40 procent voor een technische opleiding moeten kiezen”, zegt Pieter Moerman van Katapult, een netwerk van meer dan 400 samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven. Nederland loopt ver achter. In het mbo is de instroom die kiest voor techniek 28 procent, in het hbo 23 procent en in het wetenschappelijk onderwijs 34 procent. “Extra zorgwekkend is dat in het vmbo de instroom zelfs daalt”, voegt Moerman eraan toe.

De inhoud van de meeste banen gaat drastisch veranderen, zegt hij. “Door digitalisering en bijvoorbeeld door vervanging van de benzineauto naar de elektrische auto. Het kabinet maakt 288 miljoen euro vrij voor stimulering van de hybride waterpomp. Super, maar wie gaat dat doen? Die mensen zijn er niet. Op deze manier lopen we vast in Nederland.”

Hans de Jong, na zijn pensionering bij Philips onder meer commissaris bij Shell: “We hebben het voortdurend over wat we willen doen, maar we praten veel te weinig over hoe we dat dan voor elkaar gaan krijgen. Al die windmolens die we in elkaar moeten schroeven; duurzaam bouwen; de zorg die moet transformeren maar waar nu al tienduizenden vacatures zijn. We zien nu de horror in Engeland waar het echt fout gaat. Blijkbaar moet het eerst crisis worden, willen we het doorkrijgen.”

Volgens Lotte de Bruijn van NL Digital, de branchevereniging van de digitale sector, vertrekken bedrijven zelfs al uit Nederland omdat ze hier onvoldoende arbeidskrachten kunnen vinden. “Nederland loopt in de Europese Unie ongelooflijk achter in het aanleren van digitale vaardigheden, al in het primair onderwijs. We praten in Europa voortdurend over strategische autonomie, maar kunnen we het wel zelf? Hebben we de mensen wel?”

Het speelt in heel Europa, zegt Joao Santos van de Europese Commissie. “We kijken met z’n allen te veel naar het hoger onderwijs en te weinig naar het mbo, terwijl we het daar óók van moeten hebben.”

Hoewel Nederland met een groot probleem zit, noemt Santos van de Europese Commissie het Nederlandse model van beroepsonderwijs in samenwerking met bedrijven een voorbeeld voor andere lidstaten. “Wij willen helpen het bij elkaar te brengen. Grote bedrijven als Philips en Nestlé weten de kennis wel te vinden, maar juist in het mkb kunnen we veel waarde toevoegen.”