Europa ontwaak: Schaken met een gorilla is dwaasheid, een socratisch gesprek met bendeleider Trump eveneens

Ik hoop van ganser harte dat Europese leiders nu eindelijk hun kop uit het zand halen.

Zo ziet dus geschiedenis in wording eruit; de slotwoorden van de gastheer van de Veiligheidsconferentie van München Christoph Heusgen waren geen woorden, maar tranen. Tranen om de onbeschofte wijze waarop Europa de afgelopen week behandeld is door Trump en zijn bende. Eerst is Europa buitenspel gezet in de deal van Trump met Poetin. Een deal die goedkeuring van de annexatie van een deel van het grondgebied van een Europees land (Oekraïne) inhoudt. Ook is Europa door de Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth, meegedeeld dat het geld en de middelen voor die deal uit Europese zak moet worden betaald. Last but not least, tijdens de Veiligheidsconferentie is Europa gekleineerd, de les gelezen over waar democratie over gaat en de extreemrechtse krachten gepromoot door de vicepresident Vance. Die laatste treiteraar zei bij wijze van waarschuwing ook nog: 'In Washington, there's a new sheriff in town’. Met andere woorden, wen er maar aan, en pas je aan!

Luisterend naar de tirade van Vance, al heeft het woord etymologisch een oud Angelsaksische oorsprong, moest ik toch denken aan betekenis van Sherif (wel met één f) in het Arabisch en in alle andere talen van het Midden-Oosten. Sherif staat voor “de nobele” in die contreien. Ik kan bij Trump en zijn gangsterbende aan alles denken behalve aan de nobele heren, zelfs niet aan een nobele tegenstander. Dat Christoph Heusgen, de gastheer van de Veiligheidsconferentie, in tranen uitbarstte om gebrul van Vance - hoe sympathiek ook - en dit niet zag aankomen ondanks Trumps reputatie, zegt vooral veel over hem en al die Europese leiders die net als hij geschokt zijn. Ze hebben zitten slapen.

Feit is, en ik hoop van ganser harte dat Europese leiders nu eindelijk hun kop uit het zand halen en het gaan inzien: in Washington is een bendeleider aan de macht. Het meest dwaze dat je kunt hopen is dat degene die dankzij brullen, bedreigen, bedriegen en intimideren aan de macht is gekomen, eenmaal aan de macht tot bedaren zou komen. Die ijdele hoop moeten we maar laten varen. Dat het goedkomt met die relatie als je er behendig en beschaafd mee omgaat, door hem wederkerigheid te willen ontlokken óf hem tot een nobele te heropvoeden door hem respect te tonen en zijn macht te legitimeren.

Vandaag komen alle Europese leiders in Parijs bij elkaar op zoek naar een strategie hoe om te gaan met Trump en zijn bende. Ik heb helaas geen grote verwachting van deze samenkomst en maak mij grote zorgen om Europa. Omdat onder onze leiders vooral deze twee smaken voorkomen: aan de ene kant heb je principeloze handelaars als de Ruttes van Europa die alles als koehandel beschouwen en hopen op een handige deal met Trump, een win/win. Aan de andere kant heb je de keurige heren als deze huilende München-mijnheer Heusgen die hopen dat hun redelijkheid en correctheid, hun oprechte verbolgenheid en verdriet de bendeleider in Washington tot bedaren zullen brengen.

Helaas, aan die onderhandelingstafel zullen noch het ware en het goede, noch het economische rationele de winnende kaart voor Europa zijn. Want beide types Europese leiders leven nog in een ontkenningsfase. Ze zien niet dat er voor het eerst in de Trans-Atlantische geschiedenis aan Amerikaanse zijde een gorilla aan de onderhandelingstafel zit. Daar ga je niet een potje mee schaken want als jij aan winnende hand bent, gaat de hele tafel (en waarschijnlijk ook jouw smoel) eraan. Daar ga je ook niet ethisch, moreel en normatief tegen van leer trekken, dat verstaat de gorilla niet. Wat hij verstaat is de taal van de macht. Een socratisch gesprek over het ware en het goede of een xl-shit over het redelijk delen van kosten en baten gaat aan deze tafel niet werken.

Ik zou zeggen: Europa ontwaak, je zit met een gorilla, een bendeleider aan tafel. De enige effectieve taal is de heldentaal, een ijzeren wil en waar nodig een ijzeren vuist. Niet een Socrates noch een oliemannetje aan tafel zal Trump weerwoord kunnen bieden. Het wachten is op een Achilles.