Europa wil het klimaat redden, maar ziet ‘thuis’ de misstanden niet

In Parijs kwamen vrijwel alle leiders bijeen om de grootste werelddreiging te overwinnen: de klimaatverandering. Europa is als vanzelfsprekend stevig vertegenwoordigd. En niet alleen de afvaardiging is stevig, ook de taal. Waar Amerika en China zich bedienen van hartverwarmende retoriek, willen de Europeanen concrete doelen verplichten. Maar Europa weigert te erkennen dat de laatste wildernis in eigen huis wordt gekapt.

Ontbossing is natuurlijk een gewichtig agendapunt. Bomen zijn belangrijk in de strijd tegen CO2. Brazilië en Noorwegen kondigen aan dat ze samen de ontbossing van het Amazonegebied blijven tegengaan tot 2020. Daarna zien ze wel weer verder. Dat hun gezamenlijke programma tot noch toe, hoe nobel ook, weinig impact heeft, blijkt wel uit de cijfers. Het oerwoud wordt nog steeds in een rap tempo weggewerkt. De ontbossing steeg met 18%. Van de longen van de aarde blijft weinig over. Het koosnaampje van de Braziliaanse oerwouden klinkt tegenwoordig erg wrang in de oren. De Noren proberen tenminste te helpen en elk initiatief is waardevol.

Wij Europeanen weten waar we het over hebben. Wij hebben bijna al onze bossen vernietigd. Achteraf krabben we onszelf achter de oren, maar enfin, we hebben er wel goed van geleefd. In Nederland creëren we vol ijver nieuwe natuur, maar zoals dat gaat met replica’s, blijft het origineel beter. Op sommige plekken op ons continent ligt nog oerbos. Daar moeten we heel zuinig op zijn. Een groot deel daarvan bevindt zich op Roemeens grondgebied. Waar het Amazoneregenwoud ‘de longen van de aarde’ wordt genoemd, zijn de Karpaten de laatste wildernis van Europa. Oerbossen waar beren, wolven en lynxen leven. Velden die worden toegeëigend door herders met hun kuddes schapen. Traditionele dorpjes. De laatste wildernis van Europa? Waarschijnlijk. En tegelijkertijd misschien wel de laatste plek in Europa waar je de essentie van het leven zo diep kunt naderen. Een rijk gebied in alles behalve financiën. Een potentiële bron voor ecotoerisme. Een ware hemel op aarde, zo u wilt. 

Maar waar Eva een appel uit de boom plukte, kappen wij Europeanen in een angstaanjagend hoog tempo de bomen in dit magnifieke gebied om. In de hoek van Europa is een kapitale klimaatvernietiging gaande. De Roemeense overheid kan weinig beginnen tegen de ‘legale’ (tussen aanhalingstekens) en illegale houtkap. Daar zijn talloze redenen voor. Een hele belangrijke is de corruptie. Hoog en laag worden ambtenaren omgekocht om weg te kijken. Daarbovenop is veel van de bevolking in deze gebieden arm en sommigen van hen profiteren op de korte termijn van de houtkap. Als de bossen straks weg zijn, zien ze wel weer verder. En dan zijn er nog de buitenlandse bedrijven die de Roemeense bossen opeisen. Het zijn voornamelijk houtverwerkende bedrijven uit Oostenrijk die de Karpaten verminken. Dit doen zij via duistere wegen. Worden zij betrapt, dan halen zij hun schouders op. Ze kunnen wel tegen een stootje dankzij de miljoenenwinst die zij jaarlijks maken. 

Uit onderzoek van Greenpeace uit 2012 blijkt dat elk uur een stuk bos ter grootte van drie voetbalvelden verdwijnt. Of die cijfers juist zijn, is van weinig belang. De urgentie daarachter is honderd procent waar. Ook het Zweedse meubelbedrijf Ikea heeft kortgeleden een Roemeens woud gekocht. De Zweden zweren dat ze milieuvriendelijk willen opereren, maar Ikea heeft het woud vast niet aangekocht om lekker door te wandelen.

Roemeense en internationale maatschappelijke organisaties maken zich ondertussen ernstig zorgen over de bossen die links en rechtsom in buitenlandse handen vallen. Ze kunnen echter weinig meer ondernemen dan ze nu doen: lawaai maken en hopen dat ze gehoord worden. Dit laatste is nog nauwelijks het geval. Integendeel. De toekomst is weinig rooskleurig. De dreiging van TTIP en soortgelijke verdragen is voelbaar. In Roemenië zelfs heel letterlijk. Vooralsnog financieel, maar ook de natuur komt aan de beurt. Zie het magische Roșia Montană, waar de Canadezen goud willen delven ten koste van de omgeving die van groot cultureel en natuurlijk belang is – een studievoorbeeld van wat TTIP Europa kan kosten.

De woorden die in Parijs zijn gesproken zijn mooi. Europa heeft er zin in. Terwijl de overige naties nog even doorpraten, kunnen wij het goede voorbeeld geven. De Karpaten in. De laatste wildernis van Europa redden. De kwaadaardige Oostenrijkse monopolie doorbreken. Een concreet, nobel doel en haalbaar bovendien. Maar er is wel haast bij. Anders eindigen de Roemeense oerbossen als houtpellets in West-Europa.

cc-beeld: Michaela