Ewald Vanvugt is overleden: eer hem en koop zijn Roofstaat

Zonder dat boek kun je het Nederland van Rutte en Schoof niet begrijpen

Dezer dagen werd bekend dat der schrijver Ewald Vanvugt in het Rosa Spierhuis aan de ziekte van Parkinson is overleden. De NRC publiceert een mooi in memoriam van hem.

Menige generatiegenoot van mij is van activist zwever geworden, vaak na kennismaking met zogenaamd oosterse new age-geloofjes. Ewald Vanvugt bewandelde de omgekeerde weg. Hij maakte lange reizen naar Azië op zoek naar spirituele en psychedelische ervaringen. Hij verloor zich daar nooit in maar kreeg een steeds helderder kijk op de werkelijkheid en op wat het kolonialisme had aangericht. Dat maakte hem van dromer tot activist. Een Aha-Erlebnis was dat het koloniale bewind in Nederlands Indië destijds misschien wel de grootste opiumhandel ter wereld bedreef. Vanvugt dook de archieven in en vond daarvan het onweerlegbaar bewijs. Sindsdien concentreerde hij zich op de effecten van het Nederlandse kolonialisme en imperialisme op de bevolkingen van het Zuiden. Hij begon daar al in de jaren tachtig van de vorige eeuw mee. Pas nu wordt zijn aanpak in kringen van historici breed gewaardeerd en ook nagevolgd. Voor die tijd bleef de bewondering voor zijn baanbrekende werk beperkt tot een schare fans. Vanvugt was een roepende in de woestijn.

Zijn hoofdwerk is een geschiedenis van Nederland met de korte maar duidelijke titel Roofstaat. Dat is een verwijzing naar een beroemd citaat aan het eind van Multatuli’s Max Havelaar.

“En er zouden in alle hoofdsteden liederen worden gezongen met refreinen als dit: er ligt een roof staat aan de zee, tusschen Oostfriesland en de Schelde!”

Het is een vuistdik boek dat in vlammend, nooit verslappend proza duidelijk maakt wat Nederland en de Nederlanders de afgelopen eeuwen in de wereld hebben aangericht. Je kunt Ewald Vanvugt eenzijdigheid aanwrijven maar dat maakt Roofstaat niet tot een minder noodzakelijk boek. Het blijft ondanks die kanttekening een meesterwerk.

Als U Ewald Vanvugt wilt eren en steviger in uw intellectuele schoenen wilt staan, koop dan nu Roofstaat van Ewald Vanvugt. En nu U toch bezig bent, haal dan meteen These Truths in huis van Jill Lapore, in het Nederlands vertaald als Deze Waarheden.

Zonder Roofstaat kun je het Nederland van Rutte en Schoof niet begrijpen, zonder These Truths niet het Amerika van Trump.

Voor het overige ben ik van mening dat het toeslagenschandaal niet uit de publieke aandacht mag verdwijnen en de affaire rond het Groninger aardgas evenmin zeker nu de laatste putten open blijven. Tevens noem ik de PVV een extreemrechtse partij.

Beluister Het Geheugenpaleis, de wekelijkse podcast van Han van der Horst en John Knieriem over politiek en geschiedenis. Nu: het verraad der klerken.