Experts: Democratie VS onder Trump in absurd hoog tempo afgebroken

De Amerikaanse democratie onder Donald Trump is in groot gevaar. Dat meldt Nieuwsuur op basis van de zogenaamde Authoritarian Threat Index. Die laat zien dat bijna de helft van de geraadpleegde experts het aannemelijk acht dat de VS transformeert naar een autocratie. Met een score van 3,3 op een schaal van 5 bevindt het land zich in een vergelijkbare positie als India onder Modi, waar de democratische vrijheden steeds verder worden ingeperkt.

Wat experts vooral verontrust is het tempo waarop deze democratische erosie plaatsvindt. Volgens politicoloog Michael Miller van de George Washington University zijn de "aanvallen op de democratie in een stroomversnelling geraakt" sinds het begin van Trumps tweede termijn. De Zweedse onderzoeker Staffan Lindberg stelt dat Trump in slechts honderd dagen bijna evenveel democratische schade heeft aangericht als andere leiders als Modi, Erdogan en Orbán in jaren tijd hebben gedaan.

Als concrete voorbeelden van autoritaire tendensen noemen de onderzoekers onder meer het uitvaardigen van een groot aantal presidentiële decreten zonder parlementaire controle, het vervangen van ambtenaren door loyalisten, het criminaliseren van politieke tegenstanders, en het negeren van gerechtelijke uitspraken. Het systematisch ondermijnen van academische instellingen en onafhankelijke media, cruciale pijlers voor het controleren van machthebbers, baart eveneens grote zorgen.

De experts waarschuwen dat het kantelpunt naar een volledige "electorale autocratie" - een systeem dat formeel democratisch oogt maar in de praktijk autocratisch functioneert - mogelijk al is bereikt. De belangrijkste hoop voor het behoud van democratische waarden ligt volgens Lindberg bij de rechterlijke macht, die de constitutionele grenzen moet bewaken. Zonder effectief juridisch tegenwicht dreigt het democratische verval onomkeerbaar te worden in wat ooit werd beschouwd als een van 's werelds meest stabiele democratieën.