Extreemrechts en ‘onze vrouwen', racisme in 'feministische' vermomming

Als het niet gevaarlijk was, zou het lachwekkend zijn hoe snel racistische mannen een ‘feministische’ draai maken, zodra ze buitenlanders de schuld kunnen geven. Femicide wordt opeens een stok om mee te slaan – niet om vrouwen te beschermen, maar om de ander te demoniseren. Onze nationale nep-feminist Geert Wilders roept op X: “We halen het grootste tuig binnen die de meest verschrikkelijke dingen doen met onze vrouwen en kinderen.”

En Wierd Duk – de chroniqueur van de onderbuik – schuift in dezelfde richting: “We weten nu wel dat ook autochtone mannen geweld plegen tegen vrouwen en dat veel van dat geweld in de huiselijke sfeer wordt gepleegd. Zelfs in onze totaal gefeminiseerde samenlevingen. Dank voor het attenderen! Nu: wat gaan we doen aan de massale import van jonge, viriele en alleenstaande mannen met nauwelijks opleiding en weinig agressiebeheersing uit patriarchale, vrouwonvriendelijke, zich superieur wanende én dominantie zoekende culturen? Nou? #lisa”

Femicide is niet ‘geïmporteerd’
Femicide ís in Nederland aantoonbaar geen import-product: gemiddeld sterft er hier ongeveer iedere acht à tien dageneen vrouw door (ex-)partner- of familiegeweld. Deze tweets zijn niet alleen klassieke vrouwenhaat door af te geven op ‘feminisering,’ maar racisme vermomd als feminisme. De vrouw was volgens Aristoteles een onvolledige man, en daardoor misvormd natuurlijk. Dus als de maatschappij feminiseert, gaat alles fout natuurlijk, of niet Wierd?

De balans is inderdaad scheef, maar niet ten nadele van mannen. In 2024 was 41% van de Tweede Kamer vrouw, 33% van de gemeenteraadsleden en 40% van de Eerste Kamer; Nederland heeft bovendien nog nooit een vrouwelijke premier gehad. Van een matriarchaat is dus geen sprake, dus ik zou me daar ook niet aan branden als ik Wierd ‘gefeminiseerde samenleving’ Duk was. Krijgen jullie ook al zo’n vertrouwen in deze prins op het witte paard, die blijkbaar onze vrouwelijkheid niet eens kan waarderen?

Sinds de moord op de 17-jarige Lisa klinkt overal weer hetzelfde refrein: de witte man die zichzelf tot ridder van ‘onze vrouwen’ kroont. Rustig maar, we gaan ‘geen bom leggen onder het huwelijk’ of heterorelaties. Niemand zegt dat jij als man het niet over jouw vriendin/vrouw/partner mag hebben. We hebben het over publieke racisten die het over ‘onze vrouwen’ als collectief hebben, en niet jouw maatje. Even die individualistische bril af, want dit gaat over maatschappelijke structuren.

Internationale echo’s
Wanneer je het hebt over ‘de feminisering van de maatschappij’ impliceer je dat die empathische vrouwtjes zichzelf emotioneel niet kunnen beschermen. Hun empathie zou hen blind maken voor gevaar, en dus moet de ‘emotionele feminisering’ van de samenleving koste wat het kost gestopt worden, anders gaat alles ten onder. Het platform Nieuw Rechts – qua naam een duidelijke echo van de extreemrechtse Nouvelle Droite – zegt: “Niet enge mannen, maar incompetente bestuurders zijn het grootste gevaar voor ‘onze vrouwen.’”

Het is dezelfde riddersretoriek die ik eerder bij ‘Tommy Robinson’ analyseerde: framing die Britse groominggangs niet plaatste in de context van patriarchaal geweld, maar in een fantasie over blanke prins op het witte paard, die meisjes moet redden van de buitenlandse barbaar. Wilders en ‘Robinson’ spelen dit spel slimmer dan Baudet. Waar Baudet vrouwen openlijk voor ‘dom’ uitmaakt – wij zouden immers toch de lompe holbewoner kiezen boven beschaafde belezen mannen – weet Wilders zich te verkopen als beschermer.

Niemand wil de loser zijn die afgetroefd wordt door een holbewoner, maar men wil wel de held zijn. Onderzoek naar de ‘groominggangs’-moraal laat zien hoe het thema door (radicaal-)rechtse actoren systematisch wordt geracialiseerd en ingezet tegen moslims, terwijl het bewijs juist wijst op bredere institutionele falen rond seksueel geweld. Natuurlijk heb je ‘mannen’ zoals Andrew Tate, die islam aangrijpen om hun vrouwenhaat goed te praten – maar als 2 miljard moslims dit motief zouden hebben, mogen we afvragen of de mensheid nog had bestaan.

Dit mechanisme is niet uniek voor Nederland. Extreemrechts in Europa speelt hetzelfde script. Om dit concreet te maken: in 2024 nam Italië wetgeving aan die pro-life groepen toegang geeft tot consultatiecentra/klinieken — een stap die zorgverleners en mensenrechtenorganisaties als ondermijning van abortustoegang zien. In het Europees Parlement stemde een groot deel van de extreemrechtse fracties tegen of afwijzend over de EU-toetreding tot de Istanbul-Conventie; AfD-politici bekritiseren en relativeren de Istanbul-Conventie en dienden op deelstaatniveau alternatieve voorstellen in.

Door het ‘bescherm onze vrouwen’ frame wordt de omvolkmythe niet als haat naar de migrant gepresenteerd, maar als zorg voor vrouwen, moeders en dochters. Maar wie behoort eigenlijk tot die magische categorie ‘onze vrouwen’? De beruchte Goebelstweet van Wilders maakte het pijnlijk duidelijk: een jonge blonde vrouw tegenover een oude boze moslima. De ene is bezit, de andere bedreiging. Feminisme ging er toch om dat een vrouw van zichzelf is? Niet van een man noch de natie! Historisch werd precies zo’n ‘bescherm onze (witte) vrouwen’-frame door antisemitische en racistische propaganda benut — van nazi-affiches tot Amerikaanse lynchmythes — om geweld te legitimeren.

Eigendomsclaim
‘Onze vrouwen’ is geen liefdevolle claim, het is een kooi. Het reduceert ons tot vee dat beschermd moet worden tegen wolven. Het zegt niet: mannen doen dit vrouwen aan. Het zegt: buitenlanders doen dit onze witte vrouwen aan. En dat is een essentieel verschil, want zo wordt geweld tegen vrouwen selectief politiek inzetbaar.

Niemand ontkent dat mannen slachtoffer kunnen zijn van coercive control. Prevalentiemonitors laten bovendien zien dat psychisch geweld en dwingende controle wijdverbreid zijn. Dat is een serieus issue, dat regelmatig onderbelicht blijft. Wel is het goed om ook naar de geschiedenis te kijken. Het is de vrouw die bezit wordt gemaakt, haar lichaam dat eigendom wordt door taal, door huwelijk en door nationalisme. Vroeger was dat letterlijk: een vrouw werd ‘weggegeven’ of ‘gekocht door haar toekomstige man,’ omdat zij werd gezien als het eigendom van haar vader.

In Women, Race and Class analyseert Angela Davis hoe het idee van ‘bescherming van vrouwen’ historisch selectief is ingezet: witte vrouwen worden gezien als te beschermen bezit, terwijl zwarte vrouwen uitgebuit en verdacht worden gemaakt. Gemixte koppels waren onder Jim Crow sowieso not done, maar witte vrouwen golden als dragers van ‘raszuiverheid.’ Een relatie met een zwarte man werd als bezoedeling gezien. Witte mannen met zwarte vrouwen daarentegen werden aanzienlijk minder ter verantwoording geroepen – vooral als je de centen had. In het Nederlandse koloniale rijk werd ‘bescherming van Europese vrouwen’ zelfs gebruikt om raciale grenzen te bewaken; onder andere historica Ann Laura Stoler laat zien hoe intimiteit/seksualiteit een wapen van controle werd.

En de vrouwen die niet ‘van ons’ zijn? Migranten-, trans of moslimvrouwen hun leed verdwijnt vaak uit beeld. Tussen 1 oktober 2023 en 30 september 2024 zijn 217 transvrouwen vermoord. Dat is 62% van alle moorden op transmensen. Zwarte en bruine mensen zijn oververtegenwoordigd in de moorden. Als de eerder genoemde groepen überhaupt in beeld mogen komen van extreemrechts, mogen ze dienen als decorstuk om ‘die mannen uit het buitenland’ verdacht te maken. Precies dat zien we terug in Duks tweet: geweld door witte mannen zijn uitzonderingen, geweld door migranten de norm. Zo worden vrouwenlichamen niet bevrijd, maar opnieuw ingekapseld in racistische mythologie. Bij vrouwen die niet ‘van ons’ zijn is er misschien verontwaardiging, maar zij worden niet ‘gered.’

Feminisme tot aan de grens
Kijk bijvoorbeeld naar hoe Wilders omgaat met vrouwen van kleur. Wilders profileert zich graag internationaal als pleitbezorger van vrouwenrechten. Denk aan de beelden van Iraanse vrouwen zonder hoofddoek, die hij verspreidt als symbool van verlichte westerse waarden. Maar zodra opvang in Nederland aan de orde is, valt het masker.

Het PVV-programma stelt: “Wij zijn tegen dubbele loyaliteiten en dus tegen dubbele nationaliteiten. "Daarom schrappen we alle mogelijke uitzonderingsgronden” — staat in het verkiezingsprogramma van de PVV uit 2025. Iran erkent geen afstand van nationaliteit, dus die stoere strijdsters tegen de hijab krijgen geen asiel. Ondanks dat zij doen wat Wilders graag ziet, vallen zij niet onder ‘onze vrouwen.’ Feminisme tot aan de grens — maar geen stap verder. Dat PVV-standpunt staat zwart-op-wit; en voor Iraniërs is afstand doen van nationaliteit in de praktijk uiterst moeilijk of nagenoeg onmogelijk, waardoor een keihard verbod op dubbele nationaliteit deze groep onevenredig raakt.

De geschiedenis van ‘onze vrouwen' beschermen
Het frame van de bedreigde “eigen vrouw” door de “vreemde man” is zo oud als de antisemitische en racistische mythologieën van de twintigste eeuw. Joseph Goebbels liet in nazi-propaganda herhaaldelijk de Duitse vrouw figureren als maagd of moeder die beschermd moest worden tegen de vermeende Joodse verkrachter. In de Verenigde Staten legitimeerde precies dit frame lynchpartijen van zwarte mannen: het verhaal dat zij een gevaar vormden voor de kuisheid van witte vrouwen. En hedendaagse studies tonen dat media nog steeds systematisch patronen van differentiatie, depolitisering en individualisering reproduceren.

Wilders en Duk staan dus niet alleen: zij herhalen een internationaal fascistisch script dat gender en ras strategisch inzet. Wilders herhaalt dus niet iets nieuws, maar speelt een door en door fascistische plaat opnieuw af. Feministische denkers hebben dit mechanisme haarscherp blootgelegd. Bell Hooks schreef al in Ain’t I a Woman? dat patriarchaat en racisme elkaar kruisen in de manier waarop vrouwenlichamen worden geclaimd, vaak selectief: witte vrouwen als bezit, zwarte vrouwen als exploiteerbaar of verdacht. Die selectiviteit krijgt vandaag ook een academische naam: ‘racialized sexual discrimination’ — het ‘beschermen’ (of juist objectiveren) van vrouwen langs raciale lijnen — en is empirisch beschreven in uiteenlopende contexten.

Depolitisering door media
Deze riddersretoriek gaat hand in hand met mediataal die femicide depolitiseert: termen als ‘relationeel/familiedrama’ verdoezelen patronen van patriarchaal geweld. Nederlandse kennisinstituten adviseren expliciet om die termen te vermijden en femicide als gendergerelateerd geweld te benoemen. In de berichtgeving wordt geweld door migranten vaak gepositioneerd als migratieprobleem, niet als structureel patriarchaal geweld. Academisch onderzoek laat zien dat media femicide vaak depolitiseren, of in termen van individuele incidenten weergeven. Daarmee impliceren ze dat patriarchale dominantie ‘normaal’ is, behalve wanneer de dader migrant is. Zo wordt geweld door hoogopgeleide witte mannen onzichtbaar, en geweld door migranten uitvergroot.

Moslima’s, transvrouwen, migranten en asielzoeksters worden systematisch genegeerd. Hun ervaringen worden afgedaan als ‘cultureel’ of krijgen geen erkenning in asielprocedures. Amnesty liet zien dat vrouwen in Nederlandse opvanglocaties onvoldoende bescherming krijgen. Alleen ‘onze vrouwen’ tellen – de rest dubbel niet: niet-Nederlands genoeg om beschermd te worden, te vrouwelijk om serieus genomen te worden. De recente dagvaarding van o.a. Amnesty tegen de Staat noemt expliciet het gebrek aan bescherming van kwetsbaren (zoals zwangere vrouwen en alleenstaande minderjarigen) in de opvang; ook de Inspectie JenV rapporteert structurele tekortkomingen.

Sociale status en economische leegte achter de retoriek
Bell Hooks heeft ook geschreven dat mannen eerst zichzelf geweld aandoen, zodat zij anderen kunnen onderdrukken. Eerder heb ik geschreven over dat witte mannen ook slachtoffer zijn van dit systeem. Met die nieuwe heldenstatus geeft Wilders witte mannen uit lagere sociale klassen status, die voor de politieke leiders ‘gratis’ is.

En concreet: waar stemde de PVV tegen, terwijl dit juist de levens van o.a. die witte autochtone Nederlanders direct zou verbeteren? Tegen huurbevriezing in de sociale sector en het schrappen van het eigen risico in de zorg. Ook waren ze tegen het verlagen van het eigen risico in 2025 met €100, het toevoegen van een jaarlijkse tandartscontrolein het basispakket, en zelfs tegen een verlaging van de btw op boodschappen.

Extreemrechts is niet de ontsporing, maar de logische uitkomst van vier decennia neoliberalisme. Neoliberalisme verkoopt hiërarchie waar witte mannen de baas zijn als natuurwet, extreemrechts levert het vijandbeeld en heldenstatus, en media versterken het frame van de “linkse elite”.

Zo verdedigen witte mannen uit armere economische klassen een systeem dat hen uitknijpt en afdankt – zoals de zorgmedewerkers die applaus kregen tijdens de covidpandemie en daarna wegbezuinigd werden. Die erkenning die ze zoeken voor ‘het beschermen van onze vrouwen’ streelt misschien het ego, maar vult geen koelkast, verlaagt geen huur en schrapt geen eigen risico. Het is even leeg als het applaus voor de zorg: goedkoop, gratis, en vooral bedoeld om structurele verandering te vermijden.

Wat nodig is: woede heroriënteren naar de werkelijke macht en solidariteit opbouwen als statussymbool. Zolang extreemrechts zich feministisch voordoet, blijft ‘onze vrouwen’ een kooi in plaats van bescherming. Echte bevrijding vraagt radicale solidariteit: Geen fascisme in feministische vermomming. Solidariteit die de cijfers en instituties serieus neemt, en dus alle vrouwen (inclusief trans) beschermt zonder racistische omwegen.