Extreemrechts PVV-kabinet wil kiezer zo dom mogelijk houden en opent nietsontziende aanval op lezen

Met dank aan het aanstaande kabinet onder aanvoering van de extreemrechtse PVV van Geert Wilders, is het straks nergens in Europa zo duur om te lezen als in Nederland. De coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB wil de btw op boeken en dagbladen verhogen naar 21 procent. De verhoogde belasting betekent een nieuwe aanval op het intellect in een land dat nu al meer zwakke lezers telt dan andere westerse landen.

Het sociale media-account Over Boeken geeft een staatje weer van het btw-tarief op boeken in andere Europese landen. Tot nu toe gold in Nederland het lage tarief van 9 procent – ook al duurder dan in andere landen – maar dat wordt dus flink verhoogd. Zo geldt in België een tarief van 6 procent, Duitsland 7 en Frankrijk 5,5. In het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Noorwegen hoeft over lezen zelfs helemaal geen btw af te dragen. De neo-fascistische kompanen van Wilders, de Italiaanse Meloni en Hongaarse Orbán, gaan zelfs niet zo ver om de prijs van boeken zo ver te verhogen. Daar wordt respectievelijk 4 en 5 procent btw geheven. Na Nederland is het het duurst om boeken aan te schaffen in Tsjechië en Oostenrijk, daar bedraagt de btw 10 procent. Het verhoogde btw-tarief is behalve op boeken ook van toepassing op dagbladen en tijdschriften.

De absurde btw-verhoging is des te verwoestender, omdat Nederland al ver achterloopt op leesvaardigheid vergeleken met andere westerse landen. Zo bleek in december vorig jaar nog dat maar liefst een op de drie Nederlandse vijftienjarigen onvoldoende geletterd is om goed te kunnen functioneren op school en in de maatschappij. Ter vergelijking: het aandeel zwakke lezers ligt in Europa gemiddeld op 24 procent en in de OESO-landen op 27 procent. Daar komt nog bij dat het aantal zwakke lezers in Nederland sterk toeneemt, dat aandeel bedroeg in 2018 namelijk nog “slechts” 24 procent, het Europees gemiddelde dus.

Nederland behoorde in 2022 ook tot de landen waar de prestaties van zwakkere en sterkere lezers ver uit elkaar liggen. Die kloof in leesvaardigheid tussen zwakke en sterke lezers is in Nederland groter dan in vrijwel alle westerse landen. In 2012, kort na de start van de jarenlange, opeenvolgende VVD-kabinetten onder leiding van Mark Rutte, was dit nog niet het geval. Toen vertoonde de scoreverdeling tussen hele sterke en hele zwakke lezers juist minder spreiding dan in de meeste andere landen. De btw-verhoging op boeken zal voor een verdere tweedeling zorgen. Boeken en kranten worden voor mensen met lagere inkomens nog lastiger bereikbaar.

De extreemrechtse aanval op het intellect is ook op andere plaatsen duidelijk zichtbaar. Zo keert de langstudeerboete terug. Studenten moeten drieduizend euro extra collegegeld betalen als ze langer dan een jaar uitlopen in hun bachelor- of masteropleiding. Dit zal met name voor studenten uit minder rijke gezinnen een extra drempel opwerpen om überhaupt aan een studie te beginnen. Ook wordt de bijl gezet in de wetenschap. PVV, BBB, NSC en VVD willen de financiering schrappen (215 miljoen euro per jaar) voor de landelijke sectorplannen, waarin universiteiten samen afspraken maken over hun onderwijs en onderzoek. Het fonds Onderzoek en Wetenschap moet de komende jaren 1,1 miljard euro inleveren. Het Nationaal Groeifonds, dat de kenniseconomie moest versterken, was al stilgelegd en dat blijft zo.