Extreemrechtse politici verspreiden op grote schaal nepnieuws, komt bij andere partijen nauwelijks voor

Extreemrechtse populisten verspreiden veel vaker nepnieuws op sociale media dan politici van centrum- of linkse partijen. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit dat de tweets van alle parlementariërs uit 26 landen tegen het licht hield. De onderzoekers stellen vast dat het verspreiden van desinformatie inmiddels een vast onderdeel is van de strategie van extreemrechts.

De landen die door de onderzoekers zijn onderzocht omvatten onder meer 17 EU-lidstaten – waaronder Nederland -, maar ook het Verenigd Koninkrijk, de VS en Australië. Ze bekeken daarbij alle tweets tussen 2017 en 2022: in totaal 32 miljoen tweets van 8.198 parlementsleden. Die tweets, en de daarin gedeelde links, werden vergeleken met een dataset van 646.058 webpagina’s van factchecking- en nepnieuwstrackingsites. Op die manier kwamen de onderzoekers tot een “feitelijkheidsscore” voor elke politicus en partij. Dat het onderzoek niet is uitgebreid met informatie van na 2022, is omdat X (voorheen Twitter) sinds het in handen is gekomen van Elon Musk geen toegang meer geeft tot de data.

Uit de onderzochte gegevens kwam evenwel naar voren dat extreemrechts populisme “de sterkste bepalende factor was voor de neiging om desinformatie te verspreiden”. Bij politici van centrumrechts tot extreemlinks komt het delen van nepnieuws niet tot nauwelijks voor. De voornaamste reden daarvoor is volgens de onderzoekers dat extreemlinkse populisten vooral aandacht vragen voor economische onvrede, waarvan de oorzaken veel vaker een feitelijke basis hebben. Extreemrechts legt de nadruk op culturele onvrede en verzet tegen democratische principes, wat een “vruchtbare bodem voor desinformatie” is, aldus de onderzoekers.

“Extreemrechtse populisten gebruiken desinformatie als instrument om democratieën te destabiliseren en politiek voordeel te behalen,” zegt Petter Törnberg van de Universiteit van Amsterdam. "De bevindingen benadrukken de dringende noodzaak voor beleidsmakers, onderzoekers en het publiek om de dynamiek tussen desinformatie en extreemrechts populisme te begrijpen en aan te pakken”.