Faber verprutst aanpak asielbeleid, Raad van State raadt rammelend wetsvoorstel af

Marjolein Faber, PVV-minister van Vreemdelingenhaat, heeft maanden de tijd gehad om te werken aan een deugdelijk wetsvoorstel om de belangrijkste doelstelling van PVV, asielzoekers het leven zuur maken, te realiseren. Die zee van tijd heeft niet geleid tot een resultaat waarvoor de handen op elkaar gaan. De Raad van State, de belangrijkste adviseur van de regering, constateert na bestudering van de voorstellen in nette bewoordingen dat er sprake is van broddelwerk dat de bestaande problemen alleen maar zal verergeren. De Raad adviseert dan ook het voorstel niet in deze vorm aan het parlement voor te leggen. De poging van het kabinet om, nadat eerst eindeloos veel tijd verspild werd aan de kansloze wens van Wilders om een crisis uit te roepen, de wet er even snel doorheen te willen jassen stuit ook op afkeuring.

De Raad:

Dat er een politieke wens is om met spoed stappen te zetten tot aanscherping van het nationale asielbeleid, is onvoldoende grond om stappen in de voorbereiding van wetgeving over te slaan of hiervoor te weinig tijd te nemen. De voorbereiding van deze wetsvoorstellen is dan ook onzorgvuldig geweest.

Volgens de Raad is er geen reden te verwachten dat de maatregelen gaan leiden tot het door het kabinet gewenste doel. "De kans is groot dat de maatregelen juist tot een extra belasting leiden voor de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) en de rechtspraak." Het wetsvoorstel rammelt namelijk dusdanig dat het alleen maar zal leiden tot een toename van rechtszaken. Dat geldt ook voor de grote wens van PVV: te voorkomen dat vluchtelingen hun gezin in veiligheid kunnen brengen. Een verbod op gezinshereniging zal per keer aangevochten gaan worden bij de rechter.

Iets anders dat Faber over het hoofd heeft gezien is dat er vanaf 2026 nieuwe regels gaan gelden in de hele EU met het doel de komst van vluchtelingen en migranten tegen te gaan. Faber doet net of die totaal nieuwe regels niet bestaan en het is onduidelijk of de wet na invoering daarvan nog wel bruikbaar is.

De Raad:

In juni 2026 worden de maatregelen uit het Europese Asiel- en Migratiepact van toepassing met als doel de Europese buitengrenzen te versterken. Dit betekent dat de Nederlandse asielwetgeving vóór dat moment ingrijpend moet worden gewijzigd. Uit de toelichting blijkt niet hoe de huidige wetsvoorstellen van de minister zich verhouden tot de maatregelen die nodig zijn om het Asiel- en Migratiepact uit te voeren. Zo’n toelichting is wel nodig, omdat de nu voorgestelde maatregelen al heel snel opnieuw moeten worden aangepast of geschrapt.

Een ander probleem is dat het kabinet zogezegd tijdens de wedstrijd de regels verandert omdat het wil dat de wet ook wordt toegepast op reeds lopende procedures. Dat leidt tot juridisch onaanvaardbare situaties die in strijd zijn met de grondbeginselen van de rechtsstaat.

Juridisch problematisch is dat aan de maatregelen zogeheten onmiddellijke werking wordt verleend. Dat betekent dat het nieuwe recht direct na inwerkingtreding zal worden toegepast, ook in lopende procedures. Dit heeft als gevolg dat verschillende groepen vreemdelingen met verschillende besluiten kunnen worden geconfronteerd, zonder dat daarvoor een goede reden bestaat. Dit leidt tot ongelijke behandeling en strijd met het beginsel van rechtszekerheid.

Het AD schrijft:

Faber vroeg de Raad van State kort voor kerst om een spoedadvies voor twee van haar drie asielwetten. Het gaat om de asielnoodmaatregelenwet, waardoor asielzoekers onder meer geen permanente verblijfsvergunning kunnen krijgen, maar alleen nog een tijdelijke. Die termijn wordt ook nog ingekort van vijf naar drie jaar. De andere wet regelt het tweestatusstelsel: asielzoekers worden verdeeld in twee categorieën: A voor gevaar voor vervolging vanwege geloof, politieke opvattingen of geaardheid en B voor oorlogsvluchteling. Die laatste categorie krijgt minder rechten. Over een derde wet,die afgewezen asielzoekers verplicht mee te werken aan hun terugkeer komt, pas later een advies.

Het kabinet kan het advies van de Raad van State negeren. Wilders eist dat dat ook gebeurt. Hij heeft vooraf verklaard dat er geen letter in het voorstel veranderd mag worden. Met die houding heeft de Raad haar werk voor piet snot gedaan. De vraag is of andere partijen, met name NSC, dat zullen slikken. In de Tweede Kamer heeft extreemrechts vanwege de steun van de voormalig liberale VVD een minimale meerderheid. In de Eerste Kamer, waar NSC ontbreekt, heeft het kabinet van Wilders net geen meerderheid en is het afhankelijk van bijvoorbeeld 50Plus (1 zetel). Voeg daarbij dat bij sommige VVD-senatoren het politiek geweten nog niet helemaal is uitgeroeid en ze tegen de wet kunnen stemmen.

Update 14:30

Zoals te verwachten viel hebben PVV, VVD en BBB duidelijk gemaakt in hun nopjes te zijn met het voorstel van Faber. Dat de deskundigen stellen dat het voorstel niet gaat werken en juist voor meer problemen zal zorgen, schuiven ze hoogmoedig terzijde. "Het gaat ervoor zorgen dat Nederland minder aantrekkelijk is dan andere westerse landen," houdt Queeny Rajkowski (VVD) vol. Dat kan ze ook makkelijk beweren omdat Nederland als het gaat om Syriërs, die veruit de grootste groep vluchtelingen vormen, meer asielverzoeken krijgt dan veel andere EU-landen. Nu de dictator Assad verdreven is en als de nieuwe regering geen terreur gaat bedrijven zal dat aantal vermoedelijk drastisch afnemen. De wet heeft daar geen invloed op.

NSC heeft nog niet gereageerd op het advies. De partij is opgericht om het bestuur in Nederland te verbeteren. Het terzijde schuiven van expert-adviezen is daarmee in strijd. In september nog beloofde de partij dat het advies niet genegeerd mag worden.

Het AD:

Ook gevoelig voor de NSC-leider: de Raad van State zet veel vraagtekens bij de ‘uitvoerbaarheid’ van de wet. Ofwel: kúnnen asielinstanties hier wel mee werken? Juist Omtzigt neemt de hele Tweede Kamer al jaren de maat over het feit dat de uitvoerbaarheid van plannen wordt vergeten. Zeker zo pijnlijk: er is volgens de Raad van State onvoldoende advies gevraagd bij instanties, er is geen ‘impactanalyse’ of ‘uitvoeringstoets’ gedaan, stuk voor stuk aspecten die Omtzigt (‘ik wil een feitenrelaas’) altijd eist van kabinetten.

De oppositie weet wel raad met het advies. "De wetsvoorstellen leiden tot nóg grotere chaos en hebben geen invloed op aantal asielverzoeken. Schadelijke symboolpolitiek dus, met grotere problemen voor vluchtingen én samenleving. Kabinet neem de kritiek serieus en ga terug naar de tekentafel", verklaart Kati Piri van GroenLinks-PvdA.

Ook D66 ziet het prutswerk van Faber niet zitten. "Het kabinet heeft maanden verspild die je ook kunt besteden aan wat wel helpt," aldus Kamerlid Anne-Marijke Podt.

Het AD wijst er op dat aan alle dreigementen van Wilders dat de wet ongewijzigd doorgevoerd moet worden niet zwaar getild hoeft te worden:

Tegelijk moeten al zijn dreigementen met een korrel zout worden genomen. Toen de coalitie gebruik wilde maken van noodrecht voor asielmaatregelen zei Wilders dat dit koste wat kost ging gebeuren. Hij zou niet toegeven, was zijn stelling. Hij had immers niet de ‘ruggengraat van een banaan’. Maar uiteindelijk gaf de PVV-leider toch toe. De vraag is nu: is Wilders weer bereid een knieval te maken?

Update 15:35

De NOS meldt dat zowel VVD als NSC mogelijk wijzigingen willen aanbrengen in de voorstellen van Faber:

NSC en VVD sluiten niet uit dat er aanpassingen moeten worden gedaan. "Het is aan het kabinet om daarnaar te kijken", zegt NSC-Kamerlid Diederik Boomsma. "We willen allemaal snel resultaten. Dan moeten de wetten wel goed uitvoerbaar zijn. Dat is in ieders belang."

Wilders houdt het voor onmogelijk dat er iets verbeterd kan worden en verklaart iedere wijziging taboe. Hij dreigt voor de zoveelste keer met een kabinetscrisis om zijn zin door te drijven. Waarom hij zo loopt te drammen is niet bekend. De PVV'er heeft zoals zo vaak geen zin om antwoord te geven op vragen.