Fascisme duldt geen feministen, geen queers en geen kritische rechter: tijd om te kiezen

In de jaren ’80 ontdekte ik mijn seksualiteit in een wereld die me liever onzichtbaar hield. Terwijl ik droomde van een toekomst waarin ik gewoon míjn leven kon leiden (vrij, zichtbaar en geliefd), zagen anderen in mijn bestaan vooral een bedreiging. Behalve thuis. Mijn ouders hebben me altijd gesteund — zelfs nog vóór ik zelf wist dat ik op jongens viel. Ze zijn inmiddels bijna tachtig, maar staan nog steeds pal voor alles waar ik in geloof: emancipatie, rechtvaardigheid en gelijkheid. Dankzij hen wist ik dat mijn bestaan niet iets was om me voor te schamen, maar om te verdedigen.

Vier decennia later is er veel veranderd, maar nog niet genoeg. De verworvenheden waar feministen, queers, migranten en arbeidersbewegingen decennialang voor hebben gestreden, liggen weer onder vuur. Niet alleen door extremistische randgroepen, maar door parlementaire partijen, influencers met miljoenenpubliek, en opiniemakers die zichzelf graag als ‘vrijdenker’ presenteren.

Geen meningsverschil
Wat we meemaken is geen meningsverschil. Het is backlash. Die backlash raast als een georganiseerde storm door bijvoorbeeld feeds, talkshows en Kamerdebatten. Gericht op alles wat emancipeert. Als opmaat naar iets veel groters. Iets dat we fascisme mogen noemen.

Feministen worden uitgemaakt voor leden van de wokemaffia. LHBTI+ mensen worden afgeschilderd als verspreiders van genderideologie. Transpersonen worden door parlementariërs opzettelijk ontmenselijkt, als gevaar voor ‘onze kinderen’ of ‘de gewone vrouw’. Dezelfde retoriek zien we in Hongarije, Amerika en ook dus in Nederland, bij bijvoorbeeld Forum voor Democratie.

En het werkt. Wie zich uitspreekt over gendergelijkheid of queer inclusie wordt weggezet als hysterisch, activistisch, bevooroordeeld. De antiwoke-kreet (vaak niets anders dan dekmantel voor seksisme, racisme en queerhaat) is salonfähig geworden. In talkshows. In het onderwijs. In de Kamer.

Andrew Tate, Jordan Peterson en de hun echoënde Nederlandse influencers hebben lak aan sociale rechtvaardigheid. Wat zij willen, is een terugkeer naar een ‘natuurlijke orde’ waarin de man de baas is, de vrouw dienstbaar, de trans persoon onzichtbaar en de migrant tijdelijk.

Aanval op wat afwijkt
De ondermijning van feminisme raakt niet alleen vrouwen. Het is een aanval op alles wat afwijkt van de norm. Op jongens die niet in het keurslijf van stoere dominantie passen. Op mannen die geen machtsfantasie zijn maar zachte vaders, zorgzame broers of flamboyante dromers. Op trans mensen, non-binaire jongeren, lesbische leraren.

En terwijl deze groepen mikpunt worden van politiek cynisme en online haat, blijven de grote partijen grotendeels stil. Niet uit onwetendheid, maar uit berekening.

Wat zie ik?
Wat ik níet zie? De politieke moed om het COC structureel te financieren. Om vrouwenopvang uit te breiden. Om genderinclusief onderwijs wettelijk vast te leggen.

Wat ik wél zie? Een rechterflank die emancipatiethema’s stelselmatig ondermijnt. Van openlijke queerhaat bij FVD, het demoniseren van genderideologie bij PVV en JA21, tot de vrome terughoudendheid van SGP en CU. BBB en NSC draaien zich weg zodra het spannend wordt. VVD en CDA deinzen terug zodra sociale rechtvaardigheid geld of politieke moed kost.

Zij kiezen voor het comfort van de meerderheid. Niet voor de veiligheid van de minderheid.

Fascisme
Fascisme komt nooit alleen. Het komt voor de journalist die onderzoekt. De leraar die nuance leert. De theatermaker die bevraagt. En ja: ook voor de rechter die de rechtsstaat verdedigt.

Rechters worden vandaag de dag steeds vaker weggezet als ‘de vijand van het volk’ zodra ze uitspraken doen die opkomen voor gelijke rechten. Denk aan haatcampagnes na rechterlijke oordelen over transzorg, asielprocedures of racisme.

Fascisme duldt geen kranten. Geen kunst. Geen wetenschap. Geen onafhankelijke rechtspraak. Geen feministen. Geen queers. Geen dissidenten. Het duldt alleen gehoorzaamheid. En laat daar nu net het probleem zitten.

Hoop
Ik zie hoop. In de Pride-marsen. In feministische solidariteit met trans personen. In protesten voor het klimaat waarin queer jongeren meelopen. In vrouwen van kleur die hun plek opeisen in de publieke ruimte. En in jongeren die radicale gelijkwaardigheid eisen. Op school, op straat, online.

Maar hoop is geen strategie. Wat we nu nodig hebben is een duidelijke inzet van overheid en samenleving om emancipatie te versterken en anti-emancipatie te verzwakken.

Dit hebben we nodig
Wat we nodig hebben is structurele financiering voor organisaties als het COC, Atria, vrouwenopvang en belangenverenigingen. Geen projectsubsidies met einddata, maar langdurige zekerheid om vooruitgang te blijven boeken.

Daarnaast moet het onderwijs mee. Genderdiversiteit en gelijkwaardigheid horen geen taboe, maar basisonderdeel van het curriculum te zijn, van basisschool tot mbo.

Publieke campagnes kunnen helpen om LHBTI+ personen, feministen, vrouwen van kleur en andere voortrekkers van gelijkheid zichtbaar en herkenbaar te maken voor de samenleving.

Ook op lokaal niveau liggen kansen. Gemeenten kunnen bruggen slaan tussen vrouwenorganisaties, queer initiatieven, jongerenorganisaties en onderwijsinstellingen.

En we moeten zorgen voor representatie. Zichtbare leiders uit álle gemeenschappen maken het verschil, in politiek, media, sport en bedrijfsleven.

Tegelijkertijd moet er worden ingegrepen waar anti-emancipatie zich nestelt. Online haat moet actief worden aangepakt: met meer middelen voor het OM en strengere verplichtingen voor sociale media. Algoritmes die haat, racisme of queerhaat versterken, mogen niet langer ongemoeid blijven. De digitale infrastructuur moet mensenrechten beschermen, niet ondermijnen.

We hebben meer positieve tegenverhalen nodig. Via cultuur, muziek, social media en jongerenmedia. En dat vraagt om steun voor makers die durven te emanciperen.

Ten slotte: rolmodellen moeten gezien worden. Artiesten, docenten, sporters, activisten en influencers die opstaan voor gelijkwaardigheid verdienen ruimte. In beeld. In geluid. In beleid.

Niet bang maar woedend
Ik heb de aidscrisis meegemaakt. De homohaat in de jaren ’80. De stigmatisering van feministen als hysterisch. En ik weet: elke verworvenheid kan weer worden afgenomen als je hem niet verdedigt.

Ik ben niet bang. Ik ben woedend. En ik ben niet alleen.

Want wie één van ons aanvalt, krijgt ons allemaal tegenover zich. Geen pas op de plaats. Geen handreiking aan haat. Alleen de weg vooruit. Samen.