Femicide en de ontbrekende schakel in onze strijd tegen geweld

Femicide, de moord op een vrouw enkel en alleen vanwege haar gender, is een crisis in Nederland. Gemiddeld sterft er iedere week een vrouw door de hand van haar (ex-)partner. Bijna altijd is de dader een man. De oproep van vrouwen aan mannen om het “beter te doen” is dan ook dringend, terecht en noodzakelijk.

Als man kan ik niet vertellen hoe het voelt om dagelijks met de angst te leven dat je gedood kunt worden vanwege je gender. Ik weet wel hoe het voelt om verkracht te worden. En ik voel me wél geroepen om te zeggen: mannen moeten in actie komen. Niet alleen om vrouwen veiliger te maken, maar om door eerlijk naar onszelf te kijken het leven van vrouwen veiliger te maken.

Ik ben enorm dankbaar voor de steun die jongens en mannen na ongewenste seksuele ervaringen ontvangen, door onder anderen Iva Bicanic, voormalige directeur Landelijke Centrum Seksueel Geweld. Terwijl intiem geweld vrouwen onevenredig zwaar treft, en ik alle initiatieven om dat te bestrijden volledig steun, geloof ik dat de meest krachtige aanpak een inclusieve is. Een aanpak die ruimte laat voor álle ervaringen. Dit stimuleert meer veiligheid, meer empathie, meer betrokkenheid en meer solidariteit.

Beter doen betekent meer dan bescherming bieden. Het betekent een wereld creëren waarin vrouwen überhaupt niet het risico lopen. Feminisme gaat in de kern over gelijkheid: gelijke veiligheid, gelijke vrijheid, gelijke toegang tot het leven.

Toch knaagt er iets in het huidige debat over femicide. Ik ben het eens met de oproep dat mannen moeten veranderen. Maar als overlever van seksueel geweld voelen sommige boodschappen als vervreemdend en zelf stigmatiserend.

Kreten als “MEN DO BETTER” of koppen die geweld uitsluitend linken aan mannen met persoonlijkheidsstoornissen trekken misschien aandacht, maar ze zetten niet altijd aan tot verandering. Ze maken de gemiddelde Henk-Jan niet zekerder om zijn vrienden aan te spreken op seksistische grappen. Ze maken de link niet duidelijk tussen een grapje en een vermoorde vrouw.

Mannen moeten begrijpen dat geweld een spectrum is. Dat alledaags seksisme, intimidatie en dwang verbonden zijn met de meest extreme vormen van geweld. Dat gendernormen niet alleen vrouwen beperken, maar ook mannen verhinderen om volledig mens te zijn.

En mannen moeten óók weten dat zijzelf slachtoffer kunnen worden. Aan iedere bartafel heeft minstens één man een vorm van seksueel geweld meegemaakt. Velen zwijgen, verstikt door stigma. En zolang mannelijke slachtoffers in beleid en debat genegeerd worden, missen we twee dingen:

1. Een holistische anti-geweldstrategie. Geweld ondersteunt structureel geweld. Als we alleen sommige slachtoffers als “echte slachtoffers” zien, creëren we hiërarchieën die een allesomvattende aanpak verhinderen.
2. De kans om cycli te doorbreken. Onverwerkt trauma blijft niet altijd stil. Een studie van de Universiteit van Bristol liet zien dat wanneer mannelijke plegers van huiselijk geweld ondersteuning kregen om hun eigen trauma’s te verwerken, het geweld met 74% afnam. Dat leert ons iets belangrijks: interventie ís preventie.

Dit behoort niet in de marge. Het is de kern van de oplossing. Als we geweld tegen vrouwen en meisjes écht willen verminderen, kunnen we de trauma’s en mentale gezondheid van mannen niet negeren. De duizenden mannen die jaarlijks door zelfdoding omkomen zijn een pijnlijke herinnering dat ook zij door het systeem vallen.

“Leer mannen dat ook zij verkracht kunnen worden. Leer de samenleving dat het vaker gebeurt dan we durven te bespreken. Wij zijn niet onzichtbaar omdat we niet bestaan, maar omdat we,  juist in tijden van gepolariseerd debat, het gevoel hebben het zwijgen te worden opgelegd.”

Een werkelijk feministische en inclusieve aanpak erkent dat alle slachtoffers gelijke slachtoffers zijn. En dat mannen helpen geen concurrentie is met vrouwen helpen: het versterkt het juist.

Als man geloof ik dat we absoluut meer moeten doen om femicide te bestrijden. We moeten dat doen op een duurzame en transformerende manier. Mannen de instrumenten geven om hun trauma’s te verwerken en verantwoordelijkheid te nemen, is niet alleen ondersteunend voor mannen. Het beschermt ook vrouwen.

Twee weken geleden richtten we ons als maatschappij op zelfmoord. In november praten we over mannengezondheid. Tijdens Orange The World praten we opnieuw over geweld tegen vrouwen en meisjes. Als we de moed hebben al die gesprekken met elkaar te verbinden, hebben we de kans op echte, blijvende verandering. Niet alleen voor vrouwen. Niet alleen voor mannen. Maar voor iedereen die het recht heeft om vrij van geweld te leven.