Fossiele reclame moet blijven, vindt de reisindustrie

Fossiele reclame moet blijven! Het lijkt vergezocht, maar toch wil de ANVR het verbod op fossiele reclame (voor o.a. vlieg- en cruisevakanties) van de gemeente Den Haag aanvechten bij de rechter. In een column voor TravMagazine schrijft ANVR-directeur Frank Radstake dat reclame voor heel goedkope vliegvakanties niet meer van deze tijd is. Uiteraard is de ANVR ook tegen greenwashing. Misleidende en ongefundeerde duurzaamheidsclaims moeten volgens de ANVR via de Stichting Reclame Code kunnen worden aangepakt. Maar kritiek, onder andere van wetenschappers, dat de ANVR klimaatobstructie zou plegen door zich te verzetten tegen een reclameverbod, moet terzijde worden geschoven. Het is tijd om samen de schouders eronder te zetten, aldus Radstake.

De reden waarom ANVR vindt dat fossiele reclames voor onder meer vlieg- en cruisevakanties moeten blijven, is omdat de reissector in staat gesteld moet blijven om consumenten te verleiden tot klimaatbewuste keuzes. Gedragsverandering is een proces van kleine stappen, maar ANVR-leden willen hierin hun rol spelen, zo verzekert Radstake ons. 

Fossiele reclame als een force for good. Het klinkt sympathiek, totdat je je realiseert dat het eigenlijk niet zo werkt. We weten dat de reissector een beroerd track record heeft als het gaat om vervuiling, broeikasgasemissies, prijsmisleiding en greenwashing. Omdat het nagenoeg onmogelijk is voor aanbieders van verre vlieg- en cruisevakanties om aantrekkelijke duurzaamheidsclaims ook daadwerkelijk te onderbouwen, zien we dat bedrijven er soms ook maar geheel vanaf zien.

Black FLYday 
Een blik op reclame-uitingen van enkele grote spelers in de reisbranche deze week, wijst dat weer uit. Corendon, geleid door onze oud-staatssecretaris van cultuur, Gunay Uslu van D66, pakt uit in advertenties met de website BlackFLYday.nl. Dat is, toegegeven, goed gevonden. Een waardige opvolger van hun ook “ietwat” controversiële 'Hoe heter, hoe beter'-slogan. Geen woord echter over klimaatbewuste keuzes die de consument kan maken. 

TUI hield op Black Friday de afgelopen jaren een Fair Friday, totdat duurzaamheidsclaims gemaakt in het kader van Fair Friday-reclame niet overeind bleven. Onder leiding van Arjan Kers, die het voorzitterschap van ANVR combineert met een positie als directeur van TUI Benelux, is de koers verlegd. Dit jaar viert TUI geen Fair Friday meer, maar een ‘gewone’ Black Friday. Ook hier zijn op de website geen duurzaamheidsclaims meer te bekennen, wel cruisevakanties inclusief vlucht. De hoogste kortingen zijn te krijgen voor verre bestemmingen. Geen zorgen over een jetlag, want samen met Hello Fresh heeft TUI nog een nieuwe campagne ontwikkeld: Meals Against Jetlag.

Ook Sunweb, dat recent nog in een procedure bij de Reclame Code Commissie beweerde dat cruisevakanties „niet slecht zijn voor het milieu”, doet op Black Friday niets dat zou kunnen wijzen op een extra inspanning om de consument te verleiden tot een klimaatvriendelijke keuze. 

Belofte
Door juristen wordt inmiddels betoogd dat reclame voor vlieg- en cruisevakanties eigenlijk al verboden zou zijn, als wetgevers een EU-richtlijn uit 1988 goed hadden geïmplementeerd. Deze richtlijn stelt dat reclame voor producten die zeer schadelijk zijn voor het milieu, verboden moet worden. Gedragswetenschappers zien niet veel in waarschuwingslabels omdat het de verantwoordelijkheid tussen aanbieder en consument vertroebelt en hiermee een averechts effect kan hebben.  

Oud-ANVR-topman Frank Oostdam deed ruim een jaar geleden in het tv-programma ‘Wat Houdt Ons Tegen’ een voorzet. Tegenover presentator Jeroen Smit zei Oostdam dat het hem zou verbazen als ANVR-leden niet binnen een jaar in staat zouden zijn om consumenten op heldere wijze te informeren over de milieu-impact van een te boeken vakantie en hier een eerlijke prijs voor te berekenen. Al zou het de consument voor een weekje cruisen 100 of 200 euro extra kosten.

Daar is dus nog niets van terecht gekomen. We zien juist het omgekeerde. Reisaanbieders zoals TUI, Corendon en Sunweb zetten helemaal geen stappen om hun aanbod drastisch te veranderen en zijn helemaal niet bezig met het stimuleren van klimaatvriendelijke keuzes. In reclame wordt het thema duurzaamheid doodgezwegen of de aandacht wordt gevestigd op led-lampen, een paar procent bio- of synthetische kerosine, of in het geval van cruises, LNG. Dat is allemaal weinig geruststellend.

Dat de ANVR nu onder leiding van Frank Radstate pleit voor zoiets als verantwoorde fossiele reclame, is dan ook niet erg geloofwaardig. Het maakt de aangekondigde rechtszaak van ANVR tegen de gemeente Den Haag over een lokaal verbod op fossiele reclame des te interessanter om te volgen.

Eric Stam is initiatiefnemer van De Reclamejagers. Hij voerde met succes meerdere procedures over greenwashing bij de Reclame Code Commissie tegen o.a. KLM, TUI en MSC Cruises.