Friesland als afvalputje van het Rijk: het Noorden wordt systematisch geslachtofferd

De ene na de andere klap komt binnen. Eerst het nieuws dat Fryslân onwetend is gebruikt als proefgebied voor de verwerking van staalslakken – een giftig restproduct van Tata Steel. Vervolgens het leegplukken van het Lelylijn-budget, de enige grote belofte voor economische ontwikkeling in het Noorden. En alsof dat nog niet genoeg is, zien we dat er opnieuw gas geboord wordt in onze provincie. Fryslân lijkt het nieuwe Groningen: een regio die alleen nog interessant is voor wat er uit de grond gehaald of opgestapeld kan worden.

Waar Rutte nog deed alsof het Noorden erbij hoorde, draait het kabinet-Schoof zich er zonder gêne van af. Dit kabinet lijkt met de rug naar de regio’s te staan – méér dan alle vorige kabinetten bij elkaar. Investeren in Fryslân is blijkbaar teveel gevraagd, maar als het gaat om het dumpen van restafval of het winnen van aardgas, dan weet men onze provincie wél te vinden.

Proefkonijn tegen wil en dank
Het nieuws dat de provincie Fryslân niet wist dat er staalslakken zijn toegepast bij de aanleg van Friese wegen is ronduit schokkend. Deze giftige afvalstof, een bijproduct van Tata Steel, is met toestemming van het ministerie gebruikt in de bodem van onze infrastructuur. Zonder transparantie, zonder overleg, zonder compensatie. Terwijl het ministerie de risico’s verzweeg, zit Fryslân met de rommel. Letterlijk.

De woede hierover is volkomen terecht. Als het om afvaldumping gaat, weet Den Haag Fryslân blindelings te vinden. Maar als het gaat om investeren in regionale ontwikkeling, blijven de budgetten gesloten.

De teloorgang van de Lelylijn-belofte
De Lelylijn was hét icoon van regionale ontwikkeling. Eindelijk een langetermijninvestering die niet alleen de bereikbaarheid, maar ook de economie en leefbaarheid van Noord-Nederland zou versterken. En nu? Nu blijkt dat dezelfde Kamerleden die zich ooit als beschermers van de Lelylijn profileerden, verantwoordelijk zijn voor het leeghalen van het budget. Het voelt als verraad. Weer wordt de belofte aan het Noorden gebroken, en wéér wordt het geld elders gestald.

Friesland = Groningen 2.0?
Daar bovenop komt het nieuws dat er volop gasboringen plaatsvinden in Fryslân. Een zorgwekkende ontwikkeling die bij veel mensen traumatische herinneringen oproept aan de Groningse aardbevingen en de manier waarop het Rijk daar jarenlang wegkeek. We weten wat er gebeurt als Den Haag zijn gang gaat: schade, onzekerheid, desinteresse. Het lijkt erop dat Fryslân dezelfde route op wordt gestuurd.

Genoeg is genoeg
Wat we zien, is geen samenloop van incidenten. Het is een patroon. Fryslân – en breder: Noord-Nederland – wordt systematisch geslachtofferd. Als afvalputje, als wingewest, als sluitpost. Zonder respect, zonder inspraak, zonder visie.

Daarom is het tijd voor herstel. Niet met mooie woorden, maar met daden. Er moet een structurele schadevergoeding komen voor de manier waarop Fryslân behandeld is. Er moet échte zeggenschap komen over wat er in onze provincie gebeurt. En bovenal: er moet eindelijk serieus geïnvesteerd worden in de regio’s die Nederland mee draaiende houden, maar daar zelden erkenning voor krijgen.

Friesland is geen dumpplaats. Friesland is Nederland. Het wordt tijd dat Den Haag dat weer gaat beseffen.