Gaza, noem het geen oorlog maar genocide

Onmiddellijk na de coronacrisis zijn wereldwijd verschillende conflicten uitgebroken. De meest opvallende en verwoestende daarvan vonden plaats in Oekraïne, Soedan, Jemen, de Levant (waaronder Palestina, Syrië en Libanon), en andere regio’s in Afrika en Azië. De wortels van deze conflicten gaan vaak terug tot in het nabije of verre verleden. Wat mij hier vooral interesseert, zijn de militaire escalaties die zich hebben voorgedaan in de post-coronaperiode.

Tijdens de coronajaren, met name tussen 2020 en 2022, kende de wereld een periode van “relatieve” stabiliteit, vrede en bezinning. Hoewel er her en der conflicten waren, bevonden die zich vaak in een sluimerende toestand; als smeulende as die na een tijd weer kan oplaaien.

Zo begon het conflict tussen Rusland en Oekraïne op 24 februari 2022 met een grootschalige Russische invasie, waarbij troepen Oekraïne van meerdere kanten binnenvielen. De oorsprong van dit conflict gaat terug tot 2014, maar de echte escalatie vond pas plaats sinds 2022.

Ook Soedan werd getroffen door een brute interne burgeroorlog, gekenmerkt door extreem geweld en verwoesting. Deze oorlog brak uit in april 2023 tussen het regeringsleger en de paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF), voornamelijk in de hoofdstad Khartoem. Het conflict leidde tot een enorme vluchtelingencrisis, waarbij meer dan tien miljoen mensen hun huis moesten verlaten, zowel binnenlands als naar buurlanden zoals Tsjaad, Darfoer en Egypte.

Ook elders vonden oorlogen plaats, waarvan de meeste zich concentreerden in de nabijheid van Soedan, met name in het Midden-Oosten. In sommige delen van die regio woeden deze conflicten nog steeds, waardoor ze zijn uitgegroeid tot een zwaar historisch erfgoed dat, net als materiële bezittingen, van generatie op generatie wordt doorgegeven aan de burgers van die regio’s.

Het voornaamste conflict is het zogenoemde ‘Israëlisch-Palestijnse conflict’, dat ook bekendstaat als het ‘Arabisch-Israëlische conflict’. Toch lijkt het erop dat een aantal Arabische regimes en regeringen zich geleidelijk uit dit conflict terugtrekken en de Palestijnse kwestie behandelen alsof die hen niet langer aangaat. De recente gebeurtenissen in Gaza hebben deze houding pijnlijk zichtbaar gemaakt.

Oorlog is doorgaans een gewapende confrontatie tussen twee of meer partijen die qua gevechtskracht en militaire capaciteiten min of meer gelijkwaardig zijn, zoals in het conflict tussen Rusland en Oekraïne, het interne geweld in Soedan of de spanningen tussen India en Pakistan. In het geval van Palestina is echter geen sprake van een dergelijke gelijkwaardigheid op militair vlak. Zoals een Arabisch spreekwoord zegt: "Waar een groot verschil is, is geen vergelijking mogelijk."

De situatie tussen Israël en Hamas kan dan ook moeilijk als een conventionele oorlog worden omschreven. Israël beschikt over een van de meest geavanceerde legers ter wereld en wordt daarbij ondersteund door krachtige bondgenoten, met name de Verenigde Staten, die militaire, technologische en diplomatieke steun bieden. Hamas daarentegen beschikt over beperkte en primitieve middelen, en vertegenwoordigt een bevolking die al jaren onder blokkade leeft.

In de loop van dit conflict is steeds duidelijker geworden dat het voornaamste doel van Israël niet louter militaire overmacht betreft, maar eerder het systematisch vernietigen van de Palestijnse aanwezigheid in Gaza, inclusief haar burgers, instellingen, infrastructuur, hulpbronnen en historische erfgoed.

Het plan om de bevolking van Gaza te verplaatsen naar andere regio’s en landen buiten Palestina, zoals Jordanië, Egypte en andere, is geen recent idee. Het is een gedachte die al decennialang leeft binnen verschillende Israëlische regeringen. Volgens de Israëlische krant Israel Today is het idee om Palestijnen uit hun thuisland te verdrijven al meer dan zestig jaar oud.

Waar deze plannen in het verleden vaak heimelijk werden besproken, worden ze vandaag de dag steeds openlijker geuit. Israëlische politici spreken nu zonder terughoudendheid over de mogelijke verdrijving van de inwoners van Gaza, een idee dat ook openlijk wordt gesteund door de Amerikaans president Donald Trump. Hij heeft in dat kader controversiële uitspraken gedaan over de toekomst van Gaza, waaronder zijn voorstel om “de Gazastrook te kopen en deze samen met andere landen in het Midden-Oosten te herbouwen.”

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zou zijn regering hebben opgeroepen om het plan van Trump onmiddellijk goed te keuren.

Vanuit tactisch en militair oogpunt kan men dit moeilijk een conventionele oorlog noemen. Het betreft veeleer een grootschalige en ongelijkwaardige aanval op een grotendeels weerloze bevolking die vaak geen toegang heeft tot basisvoorzieningen zoals water, voedsel of medische zorg.

Het is inmiddels duidelijk geworden dat het voornaamste doel van de genocidale behandeling van de bevolking van Gaza niet, zoals Israëlische en Amerikaanse beleidsmakers beweren, het uitschakelen van de Palestijnse verzetsbeweging Hamas is, maar veeleer het dwingen van de Gazaanse bevolking tot emigratie en het ontvluchten van de Gazastrook. Dit past in een breder patroon dat we ook in andere Palestijnse gebieden hebben gezien, waar Israëlische autoriteiten en zionistische kolonisten systematisch hebben bijgedragen aan de verdrijving van Palestijnen.

Hiermee dreigt een herhaling van het historische drama van 1948, toen tijdens de Nakba ongeveer de helft van de Arabische bevolking van Palestina – meer dan 700.000 mensen – met geweld uit hun huizen werd verdreven. Hun eigendommen werden onteigend, hun land werd ingenomen, tussen de 400 en 600 dorpen werden verwoest, en er werd getracht de Palestijnse geschiedenis uit te wissen en te vervangen door een zionistisch-nationaal narratief.

Tenslotte rijst de vraag: hoe kunnen we spreken van een tweezijdige gewapende oorlog wanneer de ene partij beschikt over de meest geavanceerde wapens en technologieën, terwijl de andere partij nauwelijks in staat is te overleven?