Ik verbaas me over het gemak waarmee politici en journalisten een woord als islamisering gebruiken. Iedereen die dat woord gebruikt, steunt onbedoeld Wilders. Elke keer weer.
Woorden zijn nooit neutraal. Neem ze dus niet zomaar over. Zeker niet van politici die ideeën hebben die niet bepaald neutraal zijn. Ook niet om ze te ontkennen. Want door gebruik van dezelfde woorden versterk je het ‘frame’ van de ander.
Politici en journalisten gebruiken een woord als ‘islamisering’ alsof het een feitelijke en neutrale term is. Ze worden hiermee ongewild voor het karretje van Wilders gespannen. Ons brein neemt niet neutraal waar maar kadert alles op een bepaalde (vaak niet erg rationele) wijze in. In de literatuur over ‘framing’, het met woorden en beelden bewust inkaderen en zo een bepaalde kijk op de wereld meegeven, wordt dat duidelijk uitgelegd.
Lees bijvoorbeeld ‘Denk niet aan een roze olifant’ van Sarah Gagestein. De titel laat al mooi zien dat ontkennen voor ons brein hetzelfde is als bevestigen. Probeer maar eens NIET aan een roze olifant te denken. De partij die wil dat je voortdurend aan roze olifanten denkt, wil niets liever dan dat media het hebben over het al dan niet bestaan van roze olifanten, dat politici uit gaan leggen waarom zij ervan overtuigd zijn dat er geen roze olifanten zijn. Alle cijfers en betogen in de wereld die het bestaan van roze olifanten overtuigend naar het land der fabelen verwijzen, leiden er alleen maar toe dat ons brein steeds meer en vaker het beeld van een roze olifant oproept. Missie voor de partij van roze olifanten geslaagd.
Islamisering klinkt misschien neutraal maar dat is alleen omdat we ons er al lang niet meer bewust van zijn hoe geframed dit woord is. Deze term is niet bedoeld om verandering in het aantal mensen dat in de islam gelooft te beschrijven. Sowieso gaat het uit van een vermeende en onbewezen groei en laat daarmee geen ruimte voor gelijk blijven of verminderen van het aantal praktiserende gelovigen. Voor het laatste zijn ook de nodige aanwijzingen. Die groei wordt bovendien als iets negatiefs neergezet. Het beeld is niet: er komen vluchtelingen deze kant op omdat er een verschrikkelijke oorlog woedt in het Midden-Oosten en die hebben hun geloof. Het zou een beetje raar zijn (en in strijd met de mensenrechten) om van ze te vragen dat geloof af te zweren. Logisch dat het aantal mensen met dat geloof dan groeit. Nee, het beeld dat wordt opgeroepen is dat van een proces, een golf die over ons komt – misschien zit er zelfs een masterplan achter? – om langzaam maar zeker heel het Westen islamitisch te maken. Het beeld alsof als we niet nu radicale actie ondernemen, we straks geen keuze meer hebben. Het woord is bedoeld om angst in te boezemen. Dat beeld blijft hangen net als dat van de roze olifant.
Laten we het woord islamisering dus voortaan maar overlaten aan de mensen die Wilders steunen. Daar wordt de journalistieke berichtgeving en het inhoudelijke debat alleen maar beter van. Want praten over toe- of afname van het aantal praktiserende gelovigen van verschillende godsdiensten en de gevolgen daarvan voor de samenleving, kan natuurlijk prima. Of berichten over groepjes mensen die geweld gebruiken in verschillende situaties en vanuit verschillende motieven. Overigens zullen we dan vooral ‘ontkerkelijking’ als overheersende trend zien in Nederland en een land dat steeds veiliger is geworden (zo tonen statistieken over misdaad en ook terrorisme aan). Want zo gaat dat met roze olifanten, zodra we het er niet meer over hebben, ze niet meer de hele tijd voeden, verdwijnen ze uit ons brein.