Geen plek voor chador, niqab of burqa in mijn islam

Al een week dwaal ik rond in de stoffige straatjes van Sorgun, de kleine stad waar mijn ouders vandaan komen. Nieuwe winkeltjes en nieuwe mensen. Voornamelijk Syriërs. Kinderen die luid in het Arabisch met elkaar kwebbelen op straat. Het is allemaal nieuw voor mij. Sorgun, een stad van 50.500 inwoners in het inner-Anatolisch gebied in Turkije, heb ik altijd heel typisch gevonden. Mode kwam er altijd jaren later en westerse muziek was nergens te bekennen. Ik waande me altijd voor even in een andere wereld.

Met de komst van de Syriërs en de verschillende Justin Bieber-posters, is er ook iets anders gaande. Een paar jaar geleden kon ik ze op één hand tellen, de vrouwen die een chador droegen. Een zwart gewaad dat met de hand over de kin wordt vastgehouden of over de mond wordt vastgepind. Mijn groottante was een van die vrouwen. Als weduwe wilde ze anoniem blijven op straat. Ze voelde zich comfortabeler met een gewaad dan zonder. Ik heb het altijd eigenaardig gevonden dat ze ervoor koos, maar dat was het: haar eigen keus. Hoe verdraaid de westerse samenleving het ook mag vinden, mijn groottante is wel degelijk geëmancipeerd.

Dan heb je mijn nicht. Een meisje dat verliefd werd op een jongen en met hem is getrouwd. Een jongen uit een meer dan gemiddeld conservatieve familie waar vrouwen chadors dragen. Zij, een bedekte Turkse dame, werd gedwongen om ook de chador te dragen. Waarom? Omdat het nou eenmaal zo hoort. Als getrouwde vrouw moet je buiten niet uitnodigend zijn voor mannen. Zij heeft zich ertegen verweerd, met een kans op scheiding van haar geliefde. Ze heeft gewonnen en draagt vol trots haar hoofddoek. Voor mij is zij een geëmancipeerde vrouw, ook al laat ze alleen haar gezicht en handen zien.

Al de hele week zie ik vrouwen in het zwart, het lijkt wel op elke straathoek. Ze worden meestal begeleid door hun echtgenoot, een man in Arabische kledij en bijbehorende baard. Het zijn geen Syriërs, het zijn inwoners van mijn pittoreske stad. ‘Wat is er toch gebeurd hier?’, denk ik en loop verder. Totdat ik een chador op een paspop zie. Iets beweegt mij ertoe om er een foto van te maken. Ik raak er gefrustreerd van. Het pijnigt mij, zeg ik op Facebook. Een discussie barst los waar ik nog uren mee bezig ben.

Beschuldigingen Facebook-discussies zouden haast verboden moeten worden, want je bereikt er uiteindelijk niet veel mee. Mensen zijn selectief in het lezen van reacties, reageren op subreacties waardoor anderen deze reacties niet lezen en alsnog hetzelfde reageren. Discussies splitsen zich op en voegen zich weer samen om uiteindelijk een mengelmoes van welles/nietes te worden. Mijn mening verdwaalde in een zee van beschuldigingen en theorieën. Hierbij voeg ik ook al mijn reacties voor elk persoon die mij gefrustreerd feminisme, snobisme, pseudo-dollemina-isme, respectloosheid jegens vrouwen en algehele onwetendheid verwijt.

Ik ben tegen de chador , niqab en de burqa . Het zijn kledingstukken die ontworpen zijn door mannen om -denk ik- hun machtspositie te behouden. Ze worden door bepaalde stromingen geaccepteerd als manieren die de vrouw kan kiezen als bedekking. Een soera uit de Koran wordt ter verdediging gebruikt, maar die soera kun je ook anders interpreteren. Dat is een andere discussie. Dergelijke kleding is cultureel bepaald en in mijn Islam is er geen plek voor. De kledingvoorschriften voor de man zijn pas later in elkaar gezet. Door wie? Door mannen. Logisch dat de kledingvoorschriften voor de man aanzienlijk soepeler zijn. Een vogel sluit zichzelf niet op in een kooi.

Ontwijken Mannen zijn niet de duivel op aarde, ook vrouwen voeden deze ongelijkheid. Waarom heb ik het niet over vrouwen die gedwongen worden om bloot te zijn? Kunnen we het ook over hebben. OneWorld-collega Kiza Magendane verwoordde dat vorige week treffend. Alleen wordt dit vaak gebruikt als ontwijkingsmechanisme. Iets waar ik niet in meega. Het een sluit het andere niet uit.

Worden vrouwen wel of niet gedwongen? Mijn nicht wel. Die vrouwen bestaan, dat hoort niet weggewuifd te worden. Veel te vaak zie ik reacties van mensen die zich op hun tenen getrapt voelen en er geen woord aan vuil willen maken. ‘Ja dat bestaat, maar de meesten kiezen er zelf voor’, kan ik er vaak uitkrijgen. ‘Ja dat bestaat, maar er zijn er meer die er niet voor kiezen’, kun je uit mij krijgen als we het over vrije keuze hebben. Het blijven speculaties.

Als we dieper ingaan op waarom een vrouw zelf kiest voor gezichtsbedekkende kleding, als we vragen waarom ze het draagt, dan zouden we verschillende antwoorden krijgen. Ze draagt het om dichter bij God te zijn. Ze draagt het omdat ze zich zo comfortabeler voelt. Zodat ze niet lastiggevallen wordt. Omdat haar man het wenst. Het zijn allemaal eigen keuzes, maar hoe vrij is ze in elke keuze? We zullen het niet weten. 

Na het ronddwalen door Sorgun ben ik uit frustratie naar mijn oudtante gegaan. Haar voordeur kraakte, ze kwam naar buiten met een kopje thee. Ze lachte mij toe en gaf me een stukje baklava . Suikerfeest wordt nog volop gevierd. “Het is niet zwart-wit. Dat zal het ook nooit zijn. Vrijheid zal altijd gepaard gaan met onderdrukking”, zei ik en nipte wat aan mijn thee. “Tuurlijk is het niet zwart-wit, lieve”, lachte ze. “Heb je ooit een witte chador gezien?” Al lachend liep ze weer naar binnen en mompelde nog iets over zwarte gewaden met witte strepen. Mijn oudtante kan tenminste de humor ervan inzien. Ik zal haar nooit aanbevelen om haar chador af te doen. Ze is mijn voorbeeld dat het wel mogelijk is. 

Noem mij een feminist, noem mij een moslima die punten wil scoren bij de ‘witte’ media. Ook ik vertegenwoordig een van de gezichten van de Islam. Mijn mening wijkt af, maar dit is een belangrijke discussie en alle meningen zouden geaccepteerd en gerespecteerd moeten worden. Zolang ik in een gemeenschap leef waar een man zich niet kan inhouden en waar een vrouw ervoor moet zorgen dat hij niet zondigt. Zolang ik in een gemeenschap leef waar deze discussies om drie uur ’s nachts nog essaywaardige reacties opleveren door mijn Facebookvrienden, zal ik dit aankaarten. En ik verwacht van mijn broeders en zusters dat ze reageren, want alleen zo kunnen wij ons ontwikkelen. 

@EsradeDede. Dit artikel verscheen ook op OneWorld

cc-foto: Patrick Denker