Gezond eten wordt straks gewoon onbetaalbaar

De prijzen in de supermarkt stijgen nog steeds. Ook de recente waarschuwing dat door krimp van de veestapel en hogere productiekosten het vlees en zuivel duurder worden past in dat voor consumenten negatief vooruitzicht. Voor steeds meer burgers en gezinnen betekent boodschappen doen keuzes moeten maken tussen gezond eten en de hoge vaste lasten betalen.

Gezonde basisproducten zoals groente en fruit dreigen voor een groot deel van de bevolking simpelweg onbetaalbaar te worden. Om dat te voorkomen zijn twee maatregelen broodnodig: een fikse verlaging van de btw op groente en fruit, bij voorkeur een btw-nultarief.  Maar ook het doorbreken van de inkooprestricties die supermarkten beletten om goedkoper in te kopen binnen de EU.

Het btw tarief op groente en fruit is 9%. Daarmee belast de overheid producten die we hard nodig hebben voor een gezond leven. Dat treft de mensen met de kleinste beurs het meest. Een groep waarvan bekend is dat die het minst gezond eten, terwijl zij in vergelijking met hogere inkomens meer kampen met gezondheidsproblemen. Ziekenhuizen en huisartsen zien de gevolgen ervan dagelijks. Vanuit het volksgezondheidsbelang zou dit btw tarief direct naar nul moeten worden gebracht. Dit is zeker geen luxe wens, maar een volksgezondheidsmaatregel die zichzelf dubbel en dwars terugbetaalt in significant lagere zorgkosten.

Ook de hogere prijzen in Nederland ten opzichte van onze buurlanden zijn niet uit te leggen. Bekend is dat exact dezelfde producten in België en Duitsland vaak voor lagere bedragen in de schappen liggen. Vanwege geheime afspraken van producenten en leveranciers die Nederlandse supermarkten verbieden om goedkoper in te kopen over de grens. Dat is in strijd met het principe van een vrije Europese markt en houdt kunstmatig de prijzen hoog. Het is onbegrijpelijk dat dit anno 2025 door de politiek en overheid nog steeds wordt toegestaan. Contractueel overeengekomen inkooprestricties kunnen niet hard en streng genoeg worden aangepakt maar tot nu toe praat de politiek en overheid wel over bestaanszekerheid maar doet in het geheel niets aan deze concrete goed oplosbare problematiek.

Alle kiezers klagen wel steen en been als het om dure boodschappen gaat. Maar kennelijk is het politiek gezien een relatief ondergeschikt onderwerp.

Als voornoemde twee maatregelen opnieuw op de lange baan worden geschoven, groeit de kloof tussen arm en rijk verder. Gezond eten wordt een voorrecht voor de hogere inkomens. Terwijl miljoenen anderen noodgedwongen veroordeeld zijn tot goedkope, ongezonde alternatieven. De maatschappelijke schade in de vorm van oplopende zorgkosten, meer welvaartsziekten en een groeiend gevoel van sociale ongelijkheid, zal vele malen hoger zijn dan de kosten van voornoemde maatregelen.

Misbruik van het vrije marktmechanisme door producenten en leveranciers in de supermarktsector kan niet hard genoeg aangepakt worden.