Greenpeace vecht in Amsterdam claim van Amerikaans oliebedrijf aan in halszaak voor activisme wereldwijd

Een rechtszaak die woensdag in Amsterdam begon, kan volgens activisten bepalend worden voor het demonstratierecht wereldwijd. Greenpeace International probeert via een nieuwe EU-richtlijn de enorme schadevergoeding van 660 miljoen dollar terug te draaien die een Amerikaanse jury eerder dit jaar oplegde. De zaak draait om een conflict tussen Greenpeace en oliepijplijnbedrijf Energy Transfer, dat won in een rechtszaak waarin het beweerde dat Greenpeace demonstranten had aangezet tot crimineel gedrag bij protesten tegen de Dakota Access-pijpleiding in 2016 en 2017.

Volgens Mads Christensen, directeur van Greenpeace International, gebruiken fossiele brandstofbedrijven steeds vaker agressieve juridische tactieken om critici het zwijgen op te leggen. "Na het verliezen van het argument in de rechtbank van de publieke opinie, wapenen fossiele brandstofcorporaties nu rechtszalen," aldus Christensen. De zaak in Amsterdam is het begin van een "tegenaanval" door maatschappelijke organisaties die het democratische recht op protest en vrije meningsuiting willen verdedigen.

Experts zien een sterke toename van zogenaamde SLAPP-zaken (Strategic Lawsuits Against Public Participation), rechtszaken die primair bedoeld zijn om critici te intimideren. De Coalition Against SLAPPs in Europe telde meer dan 1.000 dergelijke zaken tussen 2010 en 2023. "Deze zaken hebben een verwoestend effect op individuele campagnevoerders en organisaties, maar ook een systemische impact op de democratie omdat ze verantwoording blokkeren," zegt Charlie Holt van Global Climate Legal Defense. Hij wijst erop dat grote bedrijven de enorme kosten van dergelijke procedures kunnen opvangen, terwijl kleinere organisaties erdoor kunnen worden geruïneerd.

Greenpeace hoopt dat de nieuwe EU-richtlijn tegen SLAPP-zaken een precedent kan scheppen en eist dat Energy Transfer alle kosten en schade uit de Amerikaanse zaak vergoedt. Energy Transfer, een bedrijf ter waarde van bijna 70 miljard dollar, reageerde niet op verzoeken om commentaar maar bedankte na de uitspraak in North Dakota de jury en zei dat "verstorende elementen" eindelijk verantwoordelijk werden gehouden. Activisten van meer dan 30 organisaties demonstreerden afgelopen week voor het Amsterdamse gerechtsgebouw en riepen EU-landen op de nieuwe richtlijn snel om te zetten in nationale wetgeving.